Krafla jest jednym z najbardziej spektakularnych i najbardziej aktywnych wulkanów na Islandii. Dzięki jego energii powstała także największa geotermalna elektrownia tego kraju.
Krater Krafla stanowi część większego systemu wulkanicznego o tej samej nazwie i leży na północ od jeziora Mývatn, w północnej części Islandii. Najstarsze skały centralnego wulkanu Krafli powstały aż około 300 tys. lat temu, jednak większość z nich jest nieco młodsza i powstała między 200 a 100 tys. lat temu.
Mapa systemu Krafla
oprac.wł. na podstawie © Based on data from National Land Survey of Iceland
http://icelandicvolcanoes.is/?volcano=KRA
Krafla jest oceniana jako średnio aktywny wulkan. Jej największa erupcja eksplozywna (gł. wybuch gazów) miała miejsce ok. 110 tys. lat temu, a największa erupcja efuzywna (gł. wypływ lawy) ok. 12 tys. lat temu – w jej wyniku powstało pole lawy Gjástykkisbunga na północ od dzisiejszego krateru Viti. Natomiast w holocenie (czyli obecnej epoce geologicznej, trwającej od ok. 12 tys lat) odnotowano 29 erupcji tego wulkanu.
Choć z perspektywy wulkanologicznej Krafla nie wybucha bardzo często, to dwie z jej niedawnych eksplozji miały miejsce już w czasach nowożytnych. Przez to wywołały duże zniszczenia, a jednocześnie zostały dość dobrze opisane. Pierwsza z nich to tzw. Pożary Myvatn (Myvatn fires), które trwały nieco ponad 5 lat pomiędzy r. 1724 a 1729. Natomiast druga to tzw. Pożary Krafla (Krafla fires), które trwały niemal 9 lat pomiędzy r. 1975 a 1984, czyli już w czasach zupełnie współczesnych. Z powodu tych dwóch okresów aktywności Krafla cieszy się ponurą reputacją nieprzewidywalnego i niebezpiecznego wulkanu.
Krafla odpowiada za współczesne ukształtowanie dużej części terenu na północ od jeziora Myvatn. Na samą górę trudno się dostać, ale na jej zboczach można zobaczyć piękne pole lawy Leirhnjukur oraz niewielkie jezioro w kraterze bocznego wulkanu – Viti. Również piękny Hverfjall opodal jeziora należy do systemu wulkanicznego Krafla.
Więcej na temat historii erupcji wulkanicznych i ukształtowania terenu w okolicy wulkanu Krafla i jeziora Myvatn przeczytasz w odrębnym poradniku Historia geologiczna regionu Myvatn.
Krater Viti, w tle szczyt Krafla
Cechą charakterystyczną jeziora Viti jest woda o mleczno-błękitnej barwie. W powietrzu utrzymuje się także charakterystyczny lekki zapach siarki. Całość jakkolwiek kameralna, wygląda bardzo atrakcyjnie.
Leirnhjukur
Wprawdzie pól lawy jest w okolicy więcej, ale Leirhnjukur wyróżnia się spośród nich swoją nietypową i bardzo różnorodną budową podłoża. Dzięki temu efekty działalności wulkanicznej przybierają tu bardzo ciekawe i właśnie różnorodne formy.
Kolorowe ryolitowe skały i wulkaniczne jeziorka leżą tu pomiędzy ciągle świeżymi płatami lawy. Wyraźnie widać kierunki przepływu lawy oraz kolejne stopnie zarastania mchem i porostami, jak również najróżniejsze formy i kształty tworzone przez zastygającą magmę. Surowy, a jednocześnie bardzo kolorowy krajobraz czynią z tego obszaru atrakcję „nie z tego świata”. Na pewno warto go porównać pobliskim polem lawy Dimmuborgir oraz obszarem geotermalny Namafjall Hverir. Pole lawy wulkanu Leirhnjukur łączy w sobie wiele najciekawszych elementów tamtych dwóch miejsc.
Wokół Leirhnjukur, na powierzchni nie większej niż 1 km2 (tzw. mała pętla to ok. 1 h spaceru), możemy obejrzeć rozmaite formacje skalne: ryolitowe wzgórza, pola zastygłej lawy, pęknięcia skalne i otwarte tunele lawowe, ciągle dymiące fumarole (czy raczej sulfatary lub mofety), bulgoczące wodniste błota, a nawet gorące jeziorko (niezdatne do kąpieli!). Cechą charakterystyczną tego obszaru jest także wszechobecny, unoszący się w powietrzu zapach siarki. Jeżeli dysponujesz kilkoma godzinami, możesz wybrać się tu nawet na pięciogodzinną wycieczkę.
Teren wokół Leirhnjukur to nagie skały, piargi, a często błotniste piaski. W wielu newralgicznych miejscach dla ochrony środowiska, ale i dla wygody turystów zbudowano tu ścieżki w formie drewnianych podestów. Jednak można dość swobodnie decydować o tym, którędy idziemy oraz dokąd i jak długo będziemy spacerować. W wielu miejscach można – a nawet trzeba – z tych podestów zejść. Nie zapominaj jednak o bezpieczeństwie. Nie dotykaj miejsc, z których wydobywa się para, a najlepiej po prostu nie podchodź do nich zbyt blisko, szczególnie jeśli są to dymiące piaski. Nie wdrapuj się też na skały i nie schodź do tuneli lawowych. Oczywiście najlepiej zadbaj też o porządne górskie obuwie na nogach, chociaż po samych podestach na upartego można by chodzić nawet i w klapkach (nie polecam!). Jeśli pada deszcz, prawie wszędzie może być bardzo ślisko.
Elektrownia Krafla
Łączna moc Kroflustod to 63 MW, czyli w porównaniu np. z polskimi elektrowniami węglowymi, raczej niedużo. Jednak jest to elektrownia geotermalna i w tej grupie, jest bardzo duża i największa na Islandii. Ma 33 otwory wiertnicze i jest w stanie wyprodukować 500 GWh energii elektrycznej rocznie. Składa się z dwóch ok. 30-megawatowych bloków z podwójnym wlotem ciśnieniowym i turbinami dwuprzepływowymi. Energię czerpie z 17 wysokociśnieniowych i 5 niskociśnieniowych odwiertów produkcyjnych.
Czerwone budynki ze zwykle potężną chmurą białej pary wodnej unoszącą się nad nimi oraz charakterystyczną “bramą” z rur ciepłociągów przerzuconych nad drogą zwracają uwagę i zapadają w pamięć.
Rozwój Elektrowni Krafla był pionierskim przedsięwzięciem, przez lata utrudnionym przez polityczne spory, aktywność wulkaniczną i komplikacje techniczne. Jej budowę rozpoczęto w 1974 roku od wykonania próbnych odwiertów. Ze względu na aktywność wulkaniczną na tym regionie, prace toczyły się jednak bardzo wolno. Ukończono je w 1977 roku, a rok później oddano obiekt do użytku. W 1996 roku zainstalowano drugą turbinę parową, która zapewniła jej pełną moc. Pierwotnie elektrownia była własnością rządu. W 1985 roku kupiło ją Landsvirkjun — Krajowe Przedsiębiorstwo Energetyczne, które zarządza nią po dziś dzień.
W elektrowni można zwiedzić wystawę poświęconą geologii, energii geotermalnej i historii jej wykorzystania w Islandii. Jest ona czynna w dni powszednie w godzinach 12:30-15:30 i w weekendy od 13:00 do 17:00.
