Islandia określana jest jako kraina lodu i ognia nie bez przyczyny. Głównym czynnikiem, który ukształtował jej obecny magiczny wygląd i naturalną różnorodność są wulkany, a dokładniej — cały wulkanizm wyspy. Wulkany (czy stożki wulkaniczne) są tu bardzo różnorodne i być może nigdzie indziej na Ziemi nie możemy tak łatwo na własne oczy zapoznać się z tyloma ich typami i rodzajami.
Do niedawna najsłynniejszym wulkanem Islandii był z pewnością Eyjafjallajökull. To właśnie ten wulkan w 2010 roku wstrzymał transport lotniczy w całej Europie i dużej części świata.
Z kolei w latach 2021-23 najpopularniejszą erupcją z pewnością były kolejno Fagradalsfjall, Meradalir i najnowsza (z lipca 2023) – Litli-Hrutur. Chociaż były to małe i łagodne erupcje, to można było je oglądać z bardzo bliska, dzięki czemu przyciągały tłumy. Dopóki świeża lawa płynęła ze szczelin erupcyjnych to właśnie te wulkany były największą atrakcją Islandii.
Lawa ponownie wypłynęła z ziemi na południu Islandii w grudniu 2023 i styczniu 2024. Te erupcje są jednak na tyle małe i krótkie, że nie zdążyły stać się atrakcją turystyczną. W dodatku poważnie zagrażały kompleksowi Błękitna Laguna, elektrowni Swarstengi oraz samemu miasteczku Grindavik, w którym finalnie lawa zniszczyła kilka domów oraz instalacje doprowadzające do miasta wodę i elektryczność.
Historycznie najważniejszymi erupcjami z pewnością były erupcje wulkanów Hekla i Krafla, które odpowiadają za największe katastrofy naturalne w historii wyspy (przy czym Hekla wybuchała także pod koniec XX w. i ciągle pozostaje groźna). Największy obecnie wulkan to Bárðarbunga, leżący pod lodowcem Vatnajokull, we wschodniej części wyspy. Jego główna kaldera mierzy aż 8 na 11 km!
Mapa: najciekawsze wulkany Islandii.
Jednak doniosłość historyczna to nie jedyne kryterium, a rozmaitość Islandii jest nieskończona i oferuje wiele — może nieco mniej znanych, ale bardzo ciekawych — wulkanów.
Zatem, które wulkany Islandii warto zobaczyć najbardziej? Oto nasza lista top 10 islandzkich wulkanów:
Askja – jezioro Viti
We wnętrzu kaldery Askja znajdują się dwa jeziora wulkaniczne: Öskjuvatn (drugie najgłębsze na Islandii) oraz Viti. I właśnie Viti jest powodem, dla którego Askję warto odwiedzić bardziej, niż wszystkie inne wulkany na Islandii, a może i na świecie. Otóż jeziorko Viti (jego nazwa oznacza Piekło) wypełnione jest ciepłą, siarkową wodą, w której można się kąpać! Tak! Tu możesz zażyć ciepłej kąpieli wprost w kraterze czynnego wulkanu! Wow…
Dotarcie do Askji jest dość trudne, ale możliwe także i bez (własnego) samochodu 4×4. O tym jak to zrobić i co jeszcze warto zobaczyć w okolicy przeczytasz w tym artykule: Askja – wulkan z kąpieliskiem.
Hverfjall
Dostojny, czarny, pięknie ulokowany niemal na brzegu jeziora, Hverfjall jest po prostu śliczny. Jego charakterystyczny krater o niemal idealnym, okrągłym kształcie, mógłby służyć za przykład dla wielu innych wulkanów. Ściany stożka pokryte są grafitowym, niemal czarnym żwirem (a właściwie cały stożek składa się z takiego „żwiru” – tufu wulkanicznego). Dodatkowo dojazd i wejście na szczyt tego niezwykłego wulkanu są bardzo łatwe.
Więcej o niezwykłym i pięknym Hverfjall, w tym także jak do niego dotrzeć i co jeszcze zobaczyć w okolicy, przeczytasz tu: Hverfjall – wulkan inny niż wszystkie.
Wewnątrz wulkanu Thrihnukagigur
Komora magmowa uśpionego wulkanu powinna być zaczopowana zastygniętą lawą, jednak w tym przypadku cała lawa wypłynęła na zewnątrz, zostawiając otwarte wejście wprost do komory wulkanu. Dzięki temu możesz się wybrać na całodniową wycieczkę do wnętrza wulkanu i podziwiać imponującą komorę magmową! Do środka zjedziesz windą, której szyb sięga aż 120 m w dół. Wyprawa ta, choć kosztowna, warta jest swojej ceny i stanowi bardzo ciekawe doświadczenie.
Thrihnukagigur — uśpiony wulkan z niezwykłą jaskinią magmową
Wulkan Hekla
Dla osób niedysponujących autem z napędem 4×4, podróżujących po obwodnicy i innych drogach asfaltowych, Hekla jest najlepszą okazją zobaczenia w miarę z bliska ogromnego, dostojnego wulkanu o niezwykłej historii. Osoby z samochodem terenowym mogą podjechać bardzo blisko lub nawet wejść na wulkan. Więcej o tym niezwykłym wulkanie przeczytasz tutaj: Hekla – królowa islandzkich wulkanów.
Krater Viti, w tle szczyt Krafla
Większość turystów odwiedzających Kraflę bierze za jej stożek jedno ze znajdujących się tu ostańcowych wzgórz. Tymczasem to tylko niewielki 'kopczyk’ na koronie wulkanu. Krafla jest bowiem tak ogromna, że sama jej kaldera (krater) ma szerokość ok. 10 km, a podziemna komora rozciąga się nawet na 20 km wokół miejsca uznawanego za jej centrum (przy jeziorku Viti; nie mylić ze wspomnianym wcześniej Viti przy Askja – to dwa różne jeziora/kratery).
O wulkanie, polu lawy rozciągającym się wokół niego oraz elektrowni zlokalizowanej tuż obok przeczytasz w tym artykule: Krafla – wielki wulkan koło Myvatn.
Ljotipollur (Landmannalaugar)
Choć dotarcie tu nie należy do najprostszych, na pewno warto zobaczyć to piękne miejsce, mimo jego zniechęcającej nazwy. Ljótipollur – najpiękniejsza kałuża Islandii.
Dla osób niedysponujących pojazdem 4×4 pewnym zamiennikiem (mniejszym, płatnym i nie tak spektakularnym) może być bardzo popularny i rozreklamowany Kerid w pobliżu Reykjaviku.
Wulkan Blafjall nad jeziorem Myvatn
Niezwykłość i wyjątkowość Blafjall polega na tym, że mimo że nie widział on lodowca już od bardzo dawna, to ze względu na swoją genezę jest właśnie tzw. wulkanem podlodowcowym. Jest to bardzo ciekawe zjawisko, ponieważ takie wulkany powstają poprzez wybuch lawy, która przebija się przez pokrywającą ją warstwę lodu. Dzięki temu wulkan przybiera specyficzny kształt góry stołowej — jest to samotna góra o niezwykle stromych zboczach i ściętym, płaskim szczycie. Więcej o Blafjall przeczytasz w artykule poświęconym klasyfikacji i genezie wulkanów Islandii: Blafjall (Jak działają wulkany Islandii).
wulkan linijny – Laki
Dojazd do tego wulkanu nie jest najprostszy, prowadzi do niego droga F206, która wymaga samochodu przystosowanego do jazdy terenowej, z napędem na 4 koła. Warto jednak wybrać się na wycieczkę w te rejony, ponieważ widok obrośniętej zielonym mchem długiej szczeliny wulkanicznej, która kontrastuje z otaczającym ją czarnym lawowym terenem, to wyjątkowo spektakularny krajobraz. Ponadto już w trakcie samej trasy prowadzącej na wulkan roztaczają się wspaniałe widoki, a jej zwieńczenie jest przysłowiową wisienką na torcie. Więcej o Laki i innych wulkanach Isladnii przeczytasz tu: Laki (Jak działają wulkany Islandii).
wulkan Eldfell
Obecnie Eldfell (co z islandzkiego oznacza Góra Ognia) króluje tuż nad miastem, a na terenach, które zostały zalane lawą, powstało wyjątkowe muzeum Eldheimar. Archeolodzy bowiem na początku XXI wieku postanowili odkopać zalane lawą domy i ich oczom ukazał się widok niczym z Pompei — odnalezione domostwa wyglądały, jakby zatrzymał się w nich czas. Stoły zastali zastawione naczyniami, a szafy pełne pochowanych w nich ubrań i innych rzeczy. Właśnie to 'wrośnięcie’ w ciągle żywe miasto stanowi o atrakcyjności Eldfell. Więcej o tym wulkanie przeczytasz w artykule poświęconym całemu archipelagowi, w którym leży Heimaey: Vestmannaeyjar – wyspy na południowym wybrzeżu Islandii oraz w artykule o rodzajach i działaniu wulkanów na Islandii: Wulkany Islandii (Eldfell).
wulkan Geldingadalir/Fagradalsfjall w czasie erupcji (2021 r.)
Same erupcje (zarówno ta z 2021 r., jak i ta z 2022 r.) były raczej niewielkie i łagodne, ale właśnie dzięki temu także stosunkowo bezpieczne do obejrzenia z bliska.
Na marginesie: nowa szczelina erupcyjna powstała w dolinie Meradalir. Poprzedni krater powstał natomiast w sąsiedniej dolnie – Geldingadalir, na zboczach góry Fagradarsfjall. Stąd erupcja posługuje się już trzema nazwami…
Wytyczone zostały szlaki piesze do obu miejsc erupcji, ale to trasa o długości ok. 7 km, a ze względu na dość trudny, górski teren, przejście jej zajmie nawet 4-5 godzin marszu (w jedną stronę!!). Konieczne więc jest bardzo dobre przygotowanie się do takiej wycieczki. Jednocześnie od końca sierpnia 2022 na miejscu jest niewiele ciekawego do zobaczenia, więc spędzenie całego dnia na wycieczce w takie miejsce wydaje się przesadą.
Więcej szczegółowych informacji o tym najnowszym cudzie islandzkiej natury oraz o tym jak najlepiej go odwiedzić, znajdziesz w osobnym artykule: Najnowsza atrakcja Islandii – erupcja Geldingadalir.
Skutustadagigar i słynne muszki znad Myvatn
O tym jak zatem zatem powstały Skútustaðagígar, gdzie się znajdują i jak je odwiedzić, przeczytasz w osobnym artykule: Skutustadagigar – unikalne pseudokratery.
Poza wskazaną wyżej listą naprawdę najciekawszych wulkanów na całej Islandii, warto zwrócić uwagę na jeszcze trzy. Nie są one jakoś szczególnie spektakularne, ale za to bardzo łatwo je odwiedzić. Dlatego jeśli będziesz w ich okolicy, warto się na chwilę zatrzymać i obejrzeć je z bliska, nawet jeśli nie warto specjalnie dla nich jechać w te okolice. Te trzy wulkany to Grabrok, Saxholl i Eldborg. Tak się składa, że wszystkie trzy leżą na lub w pobliżu półwyspu Snaefellsnes.
Powyższa lista to jedynie drobny wycinek tego, co można zobaczyć na Islandii. Zjawiskowych wulkanów i innych naturalnych cudów jest w tym miejscu o wiele więcej. Praktycznie każda góra i większe wzgórze to krater wulkanu…
Jeśli chcesz lepiej poznać wulkany Islandii, ich budowę, podział, genezę i wpływ na historię i wygląd Islandii, sięgnij także do tych pogłębionych artykułów:
