Vestmannaeyjar - wyspy na południowym wybrzeżu Islandii

Wyspy Westmana (Vestmannaeyjar) to przepiękny archipelag zlokalizowany 9 km od południowego wybrzeża Islandii, ok. 100 km na południowy wschód od Reykjaviku i 60 km na zachód od Vik. Zobacz jak tam dojechać, co warto zobaczyć i jak je zwiedzić w 1-2 dni.

Malownicze plenery i raj dla obserwatorów przyrody

Wyspy Westmańskie to malownicze wysepki z bogatą historią, unikalnym krajobrazem oraz serdecznymi i gościnnymi mieszkańcami. To świetny cel podróży dla osób, które chcą zobaczyć piękno Islandii bez wszechobecnego tłumu turystów. Pełne spokoju i dzikiej islandzkiej przyrody zachwycają malowniczymi widokami, wciąż stosunkowo wolnymi od ingerencji człowieka.

Archipelag składa się z 15 wysp oraz 30 samotnych klifów i skał. Na największej z nich — Heimaey mieszka około 4300 osób. Co ciekawe najnowsza z wysp powstała w latach ’60 XX w., więc w skali geologicznej jest absolutnym noworodkiem. Tak młoda rzeźba terenu (dodatkowo urozmaicona stożkami wulkanicznymi) stanowi wspaniały plener fotograficzny o tysiącu twarzy!

W
yspy Westmana goszczą u siebie największą atlantycką kolonię maskonurów na świecie. Potencjalnie to nawet lepsze miejsce do ich oglądania niż słynne klify Latrabjarg na półwyspie Fiordy Zachodnie.

Na wyspach występuje około 150 gatunków roślin i około 80 rodzajów owadów. Na stromych zboczach klifów gnieździ się także ponad 30 gatunków ptaków. Najbardziej znane, będącym jednocześnie symbolem Islandii to maskonury. Westmany są największym światowym siedliskiem tych ptaków. Oprócz maskonurów na wyspie spotkasz m.in.: nurzyki zwyczajne, morusy, mewy trójpalczaste czy mewy polarne. Wody wokół Vestmannaeyjar to jedne z najbogatszych terenów rybackich północnego Atlantyku. Żyją w nich zwłaszcza dorsze, łupacze, płastugi, śledzie, homary i okonie oceaniczne. W okolicach Westmanów powszechnym widokiem są foki i małe wieloryby.

N
ajwiększe szanse na spotkanie maskonurów na Westmanach mamy latem – od początku czerwca do końca sierpnia. Fotografując ptaki, zachowaj jednak szczególną ostrożność. Wiele klifów nie posiada żadnych zabezpieczeń czy barier ochronnych – nie chodź po nich patrząc przez obiektyw aparatu!

Jak zwiedzić Vestmannaeyjar w 1-2 dni

Wyspa Heimaey nie jest duża i większość atrakcji znajduje się w odległości spaceru od portu, a i całe miasteczko jest raczej niewielkie (ok. 2 x 2 km). Dlatego na zwiedzenie archipelagu w zupełności wystarczy 1 dzień. Jednak ze względu na konieczność przeprawy promem najwygodniej będzie rozłożyć wycieczkę na 2 dni – przypłynąć w połowie jednego dnia, spędzić tu noc i wrócić na główną wyspę rano lub w połowie dnia kolejnego.

N
ajbardziej 'sztywnym’ punktem zwiedzania archipelagu jest rejs wokół wyspy Heimaey. Dlatego cały plan dobrze jest ułożyć właśnie „wokół” takiego rejsu, a one zwykle startują wczesnym popołudniem.

Plan 1-dniowej wycieczki na wyspy Vestmannaeyjar

Najlepszy plan zwiedzania Westmanów w 1 dzień wygląda następująco:
10:45 – 11:30: przeprawa promem na wyspę Heimaey
11:30 – 12:00: spacer do Skansinn i Stafkirkjan (ok. 15′ pieszo z portu)
12:00 – 13:30: spacer i wizyta w muzeum Eldheimar (ok. 20′ pieszo ze Skansinn i ok. 1h w muzeum)
13:30 – 14:00: lunch w porcie lub centrum miasteczka
14:30 – 16:00: rejs wokół wyspy (zwykle nie ma rejsów porannych, ani wieczornych)
16:00 – 19:00: wejście na Eldborg, ew. także sąsiedni Helgafell

Wieczór proponuję spędzić na spacerze po miasteczku i wizycie w Browarze Braci.

Na główną wyspę można wrócić promem jeszcze tego samego dnia o 22:00 (lub nawet o 19:00). Jednak znacznie lepiej jest zostać na wyspie na noc, a na główną wyspę Islandii wrócić kolejnego dnia rano – promem o 7:00, 9:30 lub 12:00.

Jeśli chcecie „wycisnąć” z tej wycieczki maksimum, spróbujcie wieczorem – lub rano – wybrać się jeszcze na Stórhöfði (południowy kraniec głównej wyspy). To tam zobaczycie największe stada ptaków, a po drodze czekają was być może najpiękniejsze widoki na miasteczko i górujący nad nim wulkan.

Vestmannaeyjar na piechotę lub na rowerze

Jeśli przeprawisz się na Westmany razem z samochodem, raczej nie będziesz mieć dylematu, jak poruszać się po wyspie. Własny samochód jest oczywiście bardzo wygodny, ale nie pojeździsz sobie zbyt wiele. Z przystani promów na północnym brzegu wyspy, na jej sam południowy kraniec jest tylko ok. 6 km, więc dotrzesz tam w 10-15 minut.

Dlatego bardzo fajnym rozwiązaniem jest zostawienie samochodu na brzegu, na głównej wyspie Islandii. Tuż przy porcie Landeyjahöfn znajduje się duży ogólnodostępny parking, na którym wygodnie zostawisz dowolnych rozmiarów auto. Zaoszczędzisz na samej przeprawie, a samą wyspę w większości wygodnie możesz obejść pieszo, a w dalsze zakątki ew. wybrać się rowerem lub skuterem.

Wspomniany wcześniej południowy kraniec wyspy można sobie spokojnie darować, a spacer przez miasto do głównej atrakcji – wulkanu Eldfell – to tylko ok. 2 km. Idąc pieszo – lub jadąc rowerem – wczujesz się na pewno lepiej w atmosferę wyspy i łatwo zatrzymasz się przy każdej napotkanej atrakcji.

Z
abranie samochodu na Heimaey to strata czasu i pieniędzy. W dodatku bilet na przeprawę samochodową trzeba zarezerwować znacznie wcześniej. Dlatego lepiej zostawić samochód na głównej wyspie, a samą Haimaey zwiedzić pieszo lub na rowerze. Tudzież opłynąć stateczkiem lub ribem dookoła…

Więcej informacji na temat możliwości wypożyczenia roweru znajdziesz np. na stronie https://visitwestmanislands.com/tours/rent-a-bike/.

Gdzie spać na Vestmannaeyjar

Jeśli uda ci się 'złapać’ jeden z porannych promów, to swobodnie zwiedzisz Vestmannaeyjar w 1 dzień. Jednak jeśli chcesz wybrać się na rejs wokół wyspy (na pewno warto), przeżyć na niej wschód i zachód słońca, wreszcie zobaczyć jak malutka wyspiarska osada funkcjonuje wieczorem i nocą, świetnym rozwiazaniem jest zatrzymanie się na nocleg na wyspie i powrót na główny ląd Islandii kolejnego dnia.

Na Westmanach znajdują się dwa hotele: Hotel Vestmannaeyjar i Hótel Eyjar. Są także hostele — Vestmannaeyjar HI Hostel, Puffin Nest Capsule Hostel i Aska Hostel oraz guesthousy — np. Guesthouse Hamar, Guesthouse Sólbakki czy Lava Guesthouse. Jeśli zależy Ci na oszczędnościach, możesz także nocować na kempingu, co jest szczególnie wygodne jeśli poruszasz się po Islandii kamperem.

Kemping Þórsvöllur Camping Ground oferuje możliwość noclegu oraz dodatkowe udogodnienia: prysznice, pralki i suszarki łazienkowe, stanowiska do gotowania z ekspresem do kawy, tosterem, mikrofalówką itp. Jest tam elektryczność i bieżąca woda. Kemping Herjólfsdalur jest bajecznie położony w ustronnej dolinie Herjólf’s. Goście mogą korzystać z pryszniców, łazienki, pralki i suszarki, stacji kuchennej, prądu i placu zabaw dla dzieci.

Atrakcje Vestmannaeyjar – co warto zobaczyć

Archipelag Vestmannaeyjar zwiedzamy wyłącznie przez rejs na główną wyspę – Heimaey – i wokół niej oraz obejrzenie kilku ciekawych miejsc w miasteczku na tej właśnie wyspie. Atrakcje Vestmannaeyjar wiążą się przede wszystkim z jej niezwykłą przyrodą (w tym także głównym wulkanem – Eldfell) oraz – w mniejszym stopniu – z historią wysp. Jest to jednak bardzo urocze miejsce i obfituje w piękne widoki. Dlatego warto wygospodarować dzień, aby odwiedzić ten bardzo młody archipelag.

Oto najważniejsze atrakcje na Heimaey i Vestmannaeyjar:

Krater Eldfell
Krater Eldfell jest rezultatem erupcji wulkanu z 1973 roku. Ma niewiele ponad 200 metrów wysokości, ale z jego szczytu rozciąga się malowniczy widok na okolicę. Wejście nie jest szczególnie wymagające, choć miejscami nieco strome. Średni czas wędrówki w jedną stronę wynosi, w zależności od twojej kondycji, od 20 do 40 minut. Niewątpliwą urodą wulkanu jest to, że leży niemal w sercu miasteczka…
Muzeum Eldheimar
Znane także jako Ogniste Muzeum, Muzeum lawy lub Muzeum wulkanu, przybliża gościom historyczną erupcję wulkanu Eldfell z 1973 roku. Odwiedziny w muzeum to świetna okazja na cofnięcie się w czasie i poznanie szczegółów tego dramatycznego wydarzenia. Jednym z najciekawszych elementów wystawy jest dom Gerður Sigurðardóttir i Guðni Ólafssona oraz ich 3 małych dzieci. Rodzina musiała opuścić to miejsce w środku nocy, zabierając ze sobą jedynie butelkę dla kilkutygodniowego wówczas malucha. Zwiedzanie muzeum trwa około 60 minut, a godziny otwarcia zależą od pory roku (latem to zwykle 9-17). Więcej: http://eldheimar.is
Skansinn i Stavkirkjan
Skansinn to niewielka uliczka w pobliżu portu, przechodząca przez najstarszą część zabudowań. To tu w XV wieku znajdował się fort zbudowany w celu obrony portu. Jego mury zostały wchłonięte przez lawę w 1973 roku, ale niektóre z nich udało się odbudować. Nad murami znajdują się pozostałości starych zbiorników wodnych, które również zniszczyła lawa.

Przy tej samej uliczce znajdziemy też kościół Stavkirkjan (lub Stafkirkjan). To ciekawa budowla podarowana Islandii przez Norwegię. Zbudowana w 2000 r. upamiętnia 1000 rocznicę nawrócenia się Islandii na chrześcijaństwo. Jest repliką pierwszego kościoła w Vestmannaeyjar. Do jego budowy użyto starannie wyselekcjonowanych gatunków drewna, a każdą deskę obrobiono podobno ręcznie.
Akwarium Sæheimar (Sea Life Trust Beluga Whale Sanctuary)
Saeheimar jest najstarszym akwarium na Islandii. Stworzone we współpracy z organizacją Whale and Dolphin Conservation (WDC), jest jednym z największych osiągnięć w dziedzinie opieki i ochrony nad wielorybami i delfinami. Akwarium opiekuje się także dwiema bieługami, które przybyły tu w 2019 r. z Chin. Po spędzeniu niemal całego życia w jednym z małych chińskich akwariów bieługi są niezdolne do życia na wolności. Jednak w zatoce Klettsvík mają bardzo dużo przestrzeni do życia i spędzają swoją ’emeryturę’ w warunkach tak zbliżonych do naturalnych, jak to tylko możliwe. Centrum dla Zwiedzających, znajduje się w porcie. Więcej o tej placówce przeczytasz tutaj: https://belugasanctuary.sealifetrust.org/en/about-the-sanctuary/the-sanctuary/
Rejsy statkami
Wyspy Westmana są niezwykle piękne z morza. Potężne klify, jaskinie i unikalne formacje skalne naprawdę robią wrażenie. Również ogromne kolonie gniazdujących tu ptaków najlepiej oglądać właśnie z morza. Dodatkowo w czasie takiego rejsu istnieje także realna szansa zobaczenia żyjących w tych wodach waleni. Płetwale zwyczajne, płetwale karłowate i humbaki można zobaczyć przede wszystkim latem, orki — przez cały rok.
Szczegóły wycieczek znajdziesz np. tu: https://islandboattours.is/
Stórhöfði
Stórhöfði jest najbardziej wysuniętym na południe punktem Heimaey. Gdybyś podczas pobytu na Islandii nie miał dość wiatru, jest to także… najbardziej wietrzne miejsce na wyspie, a być może nawet w Europie. Wiatrowi, który odnotowano w Stórhöfði, dorównują tylko rekordowe wiatry z Antarktydy.
Browar Braci (The Brothers Brewery)
Nie wszyscy wiedzą, że na Westmanach znajduje się niewielki browar rzemieślniczy – The Brothers Brewery. Założony przez braci, niespodziewanie zdobył nagrodę dla najlepszego piwa roku na festiwalu piwa Hólar. Do browaru możesz wybrać się np. na degustację. Stronę browaru znajdziesz tu: The Brothers Brewery
Sprangan
Sprangan jest miejscem, w którym mieszkańcy Westmanów uczą się… wspinać się na klify. Taka umiejętność jest bowiem niezbędna do zbierania jaj morskich ptaków. Jak nietrudno zgadnąć, taka aktywność bez odpowiedniego przeszkolenia mogłaby się skończyć poważnym uszczerbkiem na zdrowiu, a nawet śmiercią. Zajęcia w Sprangan odbywają się w okresie letnim i są dostępne także dla turystów. Na miejscu można też podziwiać niezwykłe umiejętności specjalistów podczas huśtania się, robienia zwrotów czy skrętów.

Historia Westmanów

Pierwsze wzmianki na temat wysp Vestmannaeyjar można znaleźć w Landnáma, średniowiecznym islandzkim dziele, obrazującym czasy osadnictwa na Islandii. Landnáma opowiada historię Ingólfura Arnarsona, pierwszego islandzkiego osadnika oraz jego przybranego brata Hjörleifura Hróðmarssona. Kiedy Hjörleifur zginął z rąk niewolników, ci w obawie przed konsekwencjami swojego czynu uciekli na pobliskie wyspy. Niestety, w ten sposób nie uchronili się przed gniewem Landnáma. Historyczny wojownik pojmał ich i zabił. Ze względu na fakt, że niewolnicy wywodzili się z Irlandii, byli znani jako ludzie Zachodu (West Men). To właśnie oni dali nazwę archipelagowi, na który uciekli… Do dziś wiele miejsc na Westmanach nosi nazwy przywołujące te wydarzenia sprzed wieków.

Pod względem geologicznym archipelag Vestmannaeyjar jest bardzo młody. Położony w Południowej Islandzkiej Strefie Wulkanicznej powstał w wyniku erupcji w ciągu ostatnich 10 000 – 12 000 lat. Najstarsze formacje geologiczne znajdują się w północnej części Heimaey. Najmłodsza wyspa – Surtsey – leży na południowo-zachodnim krańcu archipelagu.

Perłą archipelagu jest Surtsey. To najmłodsza wyspa – powstała w czasie erupcji wulkanicznej w latach 1963-67. Z uwag na swój niezwykły charakter znajduje się ona na liście światowego dziedzictwa UNESCO i jest niemal całkowicie wolna od ingerencji człowieka. Dostęp do niej mają wyłącznie uprawnieni naukowcy, którzy monitorują i badają jej stan.

Wszystkie Vestmannaeyja składają się z naprzemiennych warstw tufu palagonitowego i lawy, a cechą charakterystyczną archipelagu są bazaltowe kolumny i wydrążone przez morze malownicze zatoczki i groty, które należą do szczególnych cech tych wysp. Obszar ten jest bardzo aktywny wulkanicznie, podobnie jak pozostała część Islandii.

Erupcje wulkanów na Westmanach

Największym wulkanem na Westmanach jest Eldfell. To właśnie na skutek erupcji z jego podziemnego systemu, powstała najmłodsza wyspa archipelagu – Surtsey. Jednak najnowsza erupcja miała miejsce ok. 10 lat później – w 1973 roku – i była znacznie krótsza, bo trwała 'tylko’ 5 miesięcy.

Bez wątpienia była to jedna z największych katastrof naturalnych na Islandii w XX w. Lawa i popiół zniszczyły prawie 400 domów – jedną trzecią wszystkich budynków na wyspie Heimaey. Wszyscy mieszkańcy musieli wtedy tymczasowo przenieść się na stały ląd. Na szczęście, z pomocą innych Islandczyków i obcokrajowców udało im się usunąć szkody i wrócić do ukochanego miejsca.

S
szczęściem w nieszczęściu okazała się wyjątkowo zła pogoda panująca w przeddzień erupcji. Dzięki niej wszystkie kutry rybackie z wyspy zostały tego dnia w porcie i w momencie erupcji mogły szybko przetransportować mieszkańców na główną wyspę Islandii.

Wszystkie wyspy archipelagu Vestmannaeyjar

Największą i jedyną zamieszkałą wyspą archipelagu jest Heimaey. Rozciąga się na powierzchni 13,4 km² i liczy około 4300 mieszkańców. Większość z nich mieszka w głównym mieście archipelagu, Vestmannaeyjabær. Wyspa otoczona jest stromymi, pokrytymi mchem klifami, mocno kontrastującymi z uroczymi i jaskrawokolorowymi dachami domów. Zapewnia to mnóstwo bardzo miłych dla oka wrażeń.

Wyspy archipelagu Vestmannaeyjar; oprac.wł.
© Based on data from National Land Survey of Iceland

Pozostałe (niezamieszkane) wyspy archipelagu to:

Surtsey (1,4 km²)
Elliðaey (0,45 km²)
Bjarnarey (0,32 km²)
Álsey (0,25 km²)
Suðurey (0,2 km²)
Brandur (0,1 km²)
Hellisey (0,1 km²)
Súlnasker (0,03 km²)
Geldungur (0,02 km²)
Geirfuglasker (0,02 km²)
Małe Wyspy (Smáeyjar) – Hani, Hæna, Hrauney, Grasleysa i kilka jeszcze mniejszych (łącznie: 16,3 km²).

I
slandczycy z lądu często nazywają mieszkańców Heimaey wyspiarzami. Jeśli spotkasz się z takim określeniem, wiesz już o kogo chodzi.

Jak dotrzeć i poruszać się po Wyspach Westmana

Jeśli chcesz się dostać na Westmany, możesz zrobić to na dwa sposoby — promem lub samolotem lokalnych linii lotniczych.

Samoloty na wyspę odlatują z lotniska krajowego w Reykjaviku, a połączenia obsługują linie Eagle Air Iceland. Podróż trwa jedynie 20 minut, a bilet kosztuje ok. 100€ w jedną stronę.

Z
arówno połączenia promowe, jak i lotnicze pomiędzy Westmanami a lądem – szczególnie poza sezonem letnim – bywają nieprzewidywalne, ze względu na kapryśną pogodę. Jeśli planujesz odwiedzić wyspy, nie zostawiaj wycieczki na ostatnie dni pobytu na Islandii. Jeśli z powodu kiepskiej aury samolot lub prom zostanie odwołany, najesz się stresu. A przecież nie wystarczy dostać się na wyspę – trzeba też z niej wrócić…

Promy z Landeyjahöfn

Landeyjahöfn to port na południowym wybrzeżu Islandii, ok. 130 km od Reykjaviku i 60 km od Vik. Dojedziesz do niego drogą 254, odjeżdżającą od głównej 'jedynki’ po drugiej stronie mostu przy Seljalandsfoss. To stąd odpływają promy na Heimaey. Przy kiepskich warunkach pogodowych, szczególnie w okresie od listopada do marca, mogą wypływać z Þorlákshöfn.

Podróż trwa około 35-40 minut. Jeśli planujesz płynąć razem z autem, kamperem lub jednośladem, koniecznie zarezerwuj miejsce wcześniej.

Zazwyczaj promy kursują kilka razy dziennie.

Z Landeyjahöfn do Vestmannaeyjar o 8.15, 10:45, 13:15, 15:45, 18:15, 20:45 i 23:15.
Z Vestmannaeyjar do Landeyjahöfn o 7:00, 9:30, 12:00, 17:00, 19:30 i 22:00.

Ceny biletów na prom zależą od tego, czy podróżujesz samodzielnie, czy zabierzesz ze sobą także własny środek transportu.

Cennik biletów (w jedną stronę):
osoba dorosła (od 16 r.ż) – 1600 ISK (52 zł);
młodzież (12-15 lat) – 800 ISK (26 zł);
seniorzy, osoby z niepełnosprawnością, studenci – 800 ISK (26 zł);
dzieci poniżej 12 r.z. – bezpłatnie;
motocykl – 1600 ISK (26 zł);
rower – 250 ISK (8 zł);
samochód krótszy niż 5 m (większość wypożyczonych samochodów będzie właśnie w tej kategorii) – 2300 ISK (74 zł);
samochód dłuższy niż 5 m – 3000 ISK (96 zł);
samochód z przyczepą (długość 6-10 m) – 4600 ISK (147 zł);
samochód z przyczepą. (długość 10-16 m) – 6000 ISK (192 zł).

Aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek, kup bilet na prom wcześniej. Zwłaszcza jeśli podróżujesz latem. Masz już bilet? Przyjedź do Landeyjahöfn co najmniej 30 minut przed startem promu.