Rejsy na oglądanie wielorybów na Islandii – jak, gdzie, kiedy i za ile

Oglądanie wielorybów (ang. whale watching) jest na pewno jedną z najciekawszych atrakcji Islandii. Taka wyprawa jest źródłem nie tylko niezwykłych doznań, ale także… potężnej dawki adrenaliny. Jakie są najlepsze miejsca na obserwację wielorybów na wyspie? Ile kosztuje wycieczka i jak się do niej przygotować? Podpowiadamy.

Najlepsze miejsca na obserwację wielorybów

Jadąc na Islandię wielu turystów koncentruje się na oglądaniu wulkanów, lodowców i wodospadów. I to na pewno są bardzo atrakcyjne rzeczy do zobaczenia, ale odwiedzając tę “wyspę ognia i lodu” koniecznie trzeba wybrać się także na oglądanie wielorybów (czy dokładniej: waleni). To doświadczenie co najmniej równie atrakcyjne co oglądanie zorzy polarnej, kąpiele w geotermalnych źródłach czy chodzenie po lodowcach. Jeśli lubisz przyrodę i nowe ekscytujące doświadczenia, rejs na wieloryby z pewnością cię zachwyci.

Islandia jest zdecydowanie najlepszym miejscem na obserwację wielorybów w Europie. Łączy bogactwo gatunków, którym odpowiada klimat wód wokół wyspy, względnie łagodny klimat dla turystów oraz łatwość dotarcia na miejsce. Topniejące (szczególnie wiosną) lodowce oddają prawdziwe bogactwo składników odżywczych z bogatych w minerały miejsc do oceanu otaczającego wyspę. Dostarczają w ten sposób główne źródło pożywienia dla planktonu, który z kolei staje się “karmą” dla wielorybów. Z kolei ryby żerujące wokół Islandii stają się pożywką dla delfinów, orek i fok. Północny Atlantyk jest doskonałym akwenem dla bardzo wielu gatunków dużych ssaków morskich.

Główne porty, z których startują rejsy na oglądanie wielorybów na Islandii.
Opracowanie własne, © Rumbomundo.com 2020
Based on data from National Land Survey of Iceland

Najlepszym miejscem na obserwację wielorybów na Islandii jest Husavik. Zaraz za nim plasuje się stolica kraju – Reykjavik. Wycieczki odbywają się także z Akureyri, z Isafjordur w Fiordach Zachodnich, Seydisfjordur na wschodzie oraz z Heimaey na południowym archipelagu Vestmannaeyjar, choć tam wieloryby oglądamy raczej przy okazji i jeśli się uda.

Rejsy na oglądanie wielorybów z Husaviku

port w Husavik

Husavik jest świetnym punktem startowym na wielorybie rejsy z dwóch głównych powodów. Po pierwsze nie jest ukryty w głębokiej zatoce i cały obszar pomiędzy miastem, a pobliską wyspą Grimsey jest często i chętnie odwiedzany przez wieloryby. Nie trzeba więc płynąć daleko (ani długo), aby spotkać tych królów oceanu.

Jednak jeszcze ważniejsze jest to, że tu na północy Islandii szczególnie często widywane są chyba najatrakcyjniejsze – bo największe – gatunki wielorybów. Najczęściej spotykanym w okolicach Husaviku gatunkiem jest humbak. Dość często pojawiają się tu także płetwale błękitne. Te ogromne, ważące nawet niemal 200 ton ssaki są największym gatunkiem żyjącym obecnie na ziemi. W połowie XX w. znajdowały się na granicy wyginięcia, ale dziś ich populacja powolutku się odradza. Zobaczenie na żywo “ryby” mierzącej sobie prawie 30 metrów robi kolosalne wrażenie. Chyba wszyscy zapamiętują też charakterystyczny zapach powietrza wydechniętego przez wieloryba… Największe szanse, aby spotkać na Islandii płetwala błękitnego mamy od połowy czerwca do połowy lipca. W ostatnich latach pojawiają się one także wcześniej, nawet w kwietniu.

Na rejsie z Husaviku, jeśli wybierzemy rejs RIBem, mamy też szanse obejrzeć ogromne kolonie maskonurów. Chyba wszyscy bardzo chwalą ten element wycieczki i dość zgodnie potwierdzają, że to właśnie tu jest absolutnie najlepsza szansa na zobaczenie maskonurów na całej Islandii.

Rejsy z Husaviku odbywają się od wiosny do jesieni i są dostępne zarówno na klasycznych kutrach, jak i super szybkich tzw. RIB’ach. O zaletach jednych i drugich piszemy w dalszej części artykułu.

Rejsy startują z portu w samym centrum miasteczka. Parking i kioski firm realizujących rejsy są wyraźnie widoczne z głównej drogi. W pobliżu znajdziecie także Muzeum Wielorybów (bardzo użyteczne jeśli np. trzeba zaczekać godzinę na swój rejs) oraz supermarket i stację benzynową.

Bilet na rejs można kupić w bardzo wielu miejscach, ale finalnie firmy realizujące rejsy są tylko trzy. Poniżej podajemy aktualne ceny na 2024 rok:

Chociaż rejsy z Husavik należy uznać za najbardziej atrakcyjne, to ze względu na różnice w gatunkach, które możemy spotkać, ciekawym uzupełnieniem takiego rejsu (o ile możecie sobie na to pozwolić) będzie drugi rejs – z Reykjaviku. Rejsy z Reykjaviku miewają także przewagę w komforcie zapewnianym turystom udającym się na rejs.

Obserwacja wielorybów w Reykjaviku

Wiele osób wybiera się na rejs na oglądanie wielorybów wprost z Reykjaviku.

Orka z bliska

W dodatku zwykle jesteśmy w tej okolicy co najmniej dwa razy – na początku i na końcu wyjazdu. Więc jeśli np. pogoda wykluczy rejs w pierwszych dniach pobytu, zwykle można umówić się na drugą próbę pod koniec wyjazdu.

W Reykjaviku statki wypływają z uroczego starego portu przy ulicy Geirsgata. Rejsy odbywają się na Zatoce Faxaflói, nad którą leży Reykjavik; pomiędzy półwyspem Snaefellsnes na północy, a Reykjanes na południu.

W Reykjaviku mamy do dyspozycji kilka firm organizujących rejsy na oglądanie wielorybów. Podobnie jak w Husavik możemy się wybrać na rejs RIB’em lub statkiem. Jednak wśrod statków dostępne są nie tylko klasyczne kutry, ale także większe statki wycieczkowe.

wycieczkowiec Andrea

kabina na Andrea

Co ważne: wycieczki czasem bardzo różnią się długością trwania – od 1 do aż 7 godzin. Niektóre z wycieczek są także połączone z możliwością wędkowania lub odwiedzenia wspominanej wyżej wystawy Whales of Iceland. Zimą rejsy wieczorne połączone są z próbą zobaczenia zorzy polarnej.

Oferta na rok 2024 wygląda następujaco:

Oferta różnych rejsów z Reykjaviku jest naprawdę szeroka. Oto kilka ofert rejsów innych, niż typowo na oglądanie wielorybów:

Oczywiście na morzu trudno cokolwiek zagwarantować i zapewnić (jak i wykluczyć), ale jeśli wypłyniesz z Reykjaviku, masz raczej szanse na spotkanie nieco mniejszych waleni, niż na rejsie z Husavik. To głównie płetwale karłowate (wbrew nazwie i tak ogromne) i morświny, a ozdobą rejsu może być spotkanie orek. Oczywiście to także wspaniałe zwierzęta i spotkanie ich w naturze jest świetną przygodą.

Rejsy na oglądanie wielorybów z Akureyri

Główną zaletą rejsów z Akureyri jest samo miasto. Nie bez powodu mówi się o nim Akureyri – islandzka Stolica Północy. To drugie co do wielkości miasto Islandii, oferuje szeroką bazę noclegową, sklepy, nieco atrakcji turystycznych (rafting!). Dla większych wycieczek podróżujących po północy Islandii jest to poniekąd naturalny przystanek (chociaż Rumbomundo rekomenduje go raczej omijać). Szerzej atrakcje Akureyri opisujemy we wskazanym powyżej artykule.

Niestety z perspektywy rejsów na oglądanie wielorybów Akureyri ma dość problematyczne położenie. Miasto leży bowiem na końcu zatoki czy fiordu Eyjafjörður. Sama zatoka jest piękna, można nawet powiedzieć – dostojna – ale powoduje ona, że do otwartego oceanu z portu w Akureyri jest aż ponad 50 km. Dlatego rejsy z Akureyri nie wypływają na pełne morze. Oznacza to, że same rejsy są bardziej łagodne – w głębokim fiordzie nie ma aż takiej fali, jak na otwartym akwenie. Jednak „skazani” jesteśmy na oglądanie tylko tych waleni, które wpłyną do wnętrza fiordu. Zwykle oznacza to mniejsze i niezbyt liczne osobniki, ale rzeczywiście zdarza się, że wpływają tu na żer nawet humbaki, a wtedy ich obserwacja jest nawet ułatwiona wewnątrz fiordu. Organizatorzy tych rejsów jak najbardziej oferują „gwarancję” zobaczenia waleni, jednak pamiętajmy, że angielskie 'whale’ to nie dokładnie wieloryb – raczej waleń, więc delfiny i morświny także się liczą.

Wybrane oferty rejsów z Akureyri:
– rejs RIB’em, 2h, ok. 650 zł/os, minimalny wiek: 10 lat;
– rejs statkiem, 3h, koszt dla osoby w wieku 16+: ok. 375 zł/os, dzieci 7-15: 190 zł, dzieci poniżej 7 lat: gratis;;

Kiedy najlepiej obserwować wieloryby na Islandii

Najlepszy czas na obserwację wielorybów w Islandii to okres od kwietnia do września. Właśnie wtedy na wyspę przypływa najwięcej gatunków tych niezwykłych zwierząt. Poza wielorybami u wybrzeży Islandii możesz spotkać wtedy także delfiny białonosy, morświny, długoszpary, orki, foki i wiele mniejszych zwierząt oceanicznych.

Choć zimą także możesz popłynąć śladem wielorybów, to wycieczki odbywają się zdecydowanie rzadziej, no i naprawdę panuje na nich przenikliwe zimno. Od listopada do marca w bogatych w ryby wodach polują przede wszystkim orki i humbaki. Atutem zimowych eskapad są wyjątkowe dzikie krajobrazy z ośnieżonymi szczytami gór, malowniczymi, niekończącymi się zachodami słońca i dużą szansą na obejrzenie nie tylko morskich ssaków, ale także… zorzy polarnej.

Jakim statkiem najlepiej popłynąć na obserwację wielorybów

Jeśli wybierasz się na rejs na obserwację wielorybów, musisz wybrać nie tylko firmę, z którą popłyniesz i port, z którego ruszysz, ale również rodzaj statku. Wbrew pozorom, warto dokładnie przemyśleć tę decyzję. To, który środek transportu wybierzesz, będzie miało duży wpływ na przebieg wyprawy i Twoją satysfakcję. Większość firm oferuje dwie opcje transportu: klasyczne rybackie kutry przerobione na statki wycieczkowe i szybkie łodzie zwane RIB. Którą z nich warto wybrać?

Rejs kutrem rybackim

Rejs na kutrze

Ogromną zaletą tych łodzi jest więc wygoda, czy komfort w czasie rejsu. Płynąc takim kutrem nie jesteśmy narażeni na ochlapanie wodą fal morskich, kuter dość łagodnie buja się na falach i możemy chodzić po pokładzie w miarę swobodnie. Również jeśli np. chcesz zabrać ze sobą lornetkę czy aparat fotograficzny – nie ma z tym problemu. Zabierasz je w plecak i wyciągasz wtedy, kiedy potrzebujesz.

Kuter płynie łagodnie, ale nie ma co się oszukiwać – co do zasady cały rejs (3 godziny) spędzamy na pokładzie, bezpośrednio wystawieni na wiatr czy deszcz. Fale nas nie pochlapią, ale jeśli mży lub pada, to musimy to przez kilka godzin wytrzymać. W połączeniu z mokrym pokładem bywa to niekomfortowe, a czasem na tyle niebezpieczne, że kapitanowie przy gorszej pogodzie odmawiają wzięcia na pokład dzieci poniżej 10 roku życia. Dla osób starszych oraz rodzin z młodszymi dziećmi optymalny będzie chyba jednak rejs z Reykjaviku, na pokładzie statku wycieczkowego.

Niestety powolność kutrów powoduje, że w czasie rejsu (do 3 godzin) nie są one w stanie wypłynąć tak daleko w morze, jak RIBy. Również kiedy już wypatrzycie wieloryba w wodzie, kuter często nie jest w stanie go dogonić. Podpłynie bliżej tylko jeśli wieloryb akurat płynie w stronę waszej łodzi lub prostopadle do niej, albo jeśli wieloryby są czymś zajęte i niemal się nie przemieszczają.

Czasem na rejsach kutrami sporą rolę odgrywa także to, że pasażerowie przemieszczają się po nich swobodnie. Kiedy uda się wypatrzeć wieloryba lub szczególnie jeśli uda się podpłynąć do niego blisko, wszyscy tłoczą się naturalnie właśnie w tej części statku, z której widać walenia najlepiej. Wieloryby są naprawdę ogromne, ale jeśli uda się do niego podpłynąć blisko, to jest duża szansa, że będziesz go oglądać zza pleców innych pasażerów.

Jest to więc opcja względnie wygodna, sucha i komfortowa. Niewiele rejsów powraca też do portu bez zobaczenia zupełnie żadnego wieloryba. Jedank na kutrze szansa na zobaczenia wielu wielorybów i naprawdę z bliska, jest raczej mała.

Jednocześnie o prawdziwym komforcie bez względu na pogodę na rejsie kutrem i tak nie ma mowy. To jest wyłączna domena statków turystycznych pływających z Reykjaviku.

Rejs RIBem

rejs na RIB’ie

Dzięki swojej prędkości RIBy są w stanie wypłynąć o wiele dalej w morze, niż kutry. I chociaż rejsy nimi trwają krócej (raczej ok. 1.5 h), to opływają znacznie większy obszar morza.

Jednocześnie, o ile tylko wysokość fal na to pozwala, RIB jest o wiele szybszy nie tylko od kutra, ale i od jakiegokolwiek wieloryba. Dlatego nawet jeśli uda się takowego wypatrzeć z daleka i przez lornetkę, to w ciągu kilku chwil RIB może być tuż przy nim. Dzięki temu szansa na zobaczenie wielu wielorybów, w tym przynajmniej kilku z nich z bliska, jest na RIBie znacznie, znacznie większa, niż na rejsie kutrem.

Ale nie ma nic za darmo – rejs RIBem ma także wady. Jest po prostu znacznie mniej komfortowy i to z kilku względów.

Przede wszystkim ze względów bezpieczeństwa płynąc RIBem jesteśmy na sztywno i na cały rejs przypięci pasami bezpieczeństwa do swojego stanowiska. To taki rodzaj stelaża, w którym stoimy, lekko się o niego opierając. Możemy ruszać głową, rękami i nogami, ale korpus ciała jest sztywno przypięty do łodzi.

Oznacza to m.in. że nie możesz przejść na burtę, żeby lepiej zobaczyć delfina czy humbaka. RIBy są raczej nieduże, zwykle w jednym rzędzie stoi maksimum 5 osób. Z kolei w odniesieniu do wielorybów podpłynięcie “bardzo blisko” de facto znaczy powiedzmy podpłynięcie na 3-5 metrów. Zatem o ile tylko spotkanie z naturą nie odbywa się dokładnie po drugiej stronie łodzi od twojego stanowiska, to prawdopodobnie zobaczysz wszystko dość dobrze. Natomiast jeśli faktycznie wieloryb jest przy przeciwległej burcie i ledwo co widzisz, skiper na pewno po chwili przepłynie łodzią tak, żeby i pasażerowie po twojej stronie także mieli dobry widok.

Po drugie jako że RIBy są niezwykle lekkie, to także bardzo mocno skaczą na falach. Oczywiście skiper dopasowuje prędkość łodzi do stanu morza, ale co do zasady przygotuj się na ‘morski rollercoaster’. RIB skacze na falach dość mocno i ląduje dość gwałtownie. A przy (nie)odpowiednim ułożeniu wiatru i fal, bierze na pokład bardzo dużo wody – fale po prostu bardzo mocno chlapią i nie licz, że wrócisz z rejsu na sucho. Aby temu zaradzić płynąc w rejs dostaniesz od organizatorów specjalny, superwytrzymały sztormiak, czasem także odpowiednie buty, czapkę, a nawet gogle… W większość ciała będzie ci więc sucho i ciepło, ale dłonie i twarz na pewno przyjmą sporą dawkę zimnej, słonej wody. Zresztą nawet przy pięknej bezwietrznej pogodzie, kiedy nie ma także fal, prędkość RIBa powoduje, że wiatr na pokładzie naprawdę urywa głowę. Więc dodatkowe profesjonalne sztormiaki i tak bardzo się przydają.

Niestety w sumie oznacza to także, że korzystanie z własnego aparatu fotograficznego, lornetki, telefonu czy choćby termosu i plecaka jest na RIBie bardzo mocno utrudnione, ograniczone, a czasem nawet zakazane. Zwykle zabrać ze sobą możemy tylko to, co jesteśmy w stanie do siebie trwale przywiązać lub schować pod sztormiak. Oczywiście już po dopłynięciu do wieloryba skiper zwalnia i możemy w miarę spokojnie wyciągnąć lornetkę czy aparat. Ale na czas szybkiego płynięcia wszystko musi być bezpiecznie schowane – dla bezpieczeństwa tych sprzętów, ale też i sąsiednich pasażerów.

Rejs RIBem jest więc poniekąd atrakcją samą w sobie. Rzadko mamy okazję na takie niezwykle ekscytujące przeżycie i na pewno jest to opcja polecana miłośnikom mocnych wrażeń i adrenaliny. Jednocześnie szanse na zobaczenie wieloryba – czy wielorybÓW – są w czasie takiego rejsu znacznie większe i zazwyczaj udaje się chociaż raz zobaczyć zwierzęta naprawdę z bliska.

Jednocześnie decydując się na tę opcję naprawdę trzeba uzbroić się w cierpliwość i wytrzymałość względem silnego wiatru, zimnej wody i stałego, naprawdę męczącego, skakania po falach. Oczywiście przez cały rejs nie ma też możliwości skorzystania z toalety. Musisz tu też dobrze przemyśleć czy i jaki aparat czy lornetkę ze sobą zabrać. Organizatorzy rejsu na pewno tu doradzą i pomogą zdecydować.

Rejs na oglądanie wielorybów: RIBem czy kutrem – porównanie [wady i zalety]

Ile kosztuje rejs na wieloryby na Islandii

Rejs na oglądanie wielorybów nie jest tanią atrakcją (ale co na Islandii jest tanie?). Jednak biorąc pod uwagę wyjątkowość i atrakcyjność takiej wycieczki – koszty są na pewno uzasadnione i warto je ponieść.

Ceny wycieczek wahają się w zależności od konkretnego operatora, miasta, długości trwania, rodzaju statku czy dodatkowych aktywności. Szczęśliwie ani COVID, ani kryzys paliwowy nie podniosły zbyt znacznie tych cen, jednak nigdy nie była to atrakcja tania.

Z reguły w 2023 r. za 3-godzinną wycieczkę kutrem trzeba zapłacić równowartość około 12 tys. ISK (ok. 400 zł) za osobę. W ramach ceny często dostaniesz kawę lub gorącą czekoladę, czasem także drobny upominek oraz oczywiście opiekę przewodnika. Możesz także korzystać z pokładowej kawiarni, toalety i wi-fi.

Wycieczki organizowane łodziami RIB są wyraźnie droższe. Koszt 1,5-2-godzinnej atrakcji to około 20-21 tys. ISK (ok. 700 zł) za osobę, czyli niemal dwa razy więcej. W ramach ceny dostaniesz sprzęt, który zapewni Ci bezpieczeństwo i względny komfort na pokładzie. Na szybkiej łodzi nie ma natomiast toalety, ani kawiarni.

Jakie wieloryby można zobaczyć w czasie rejsu na Islandii

U wybrzeży Islandii można obserwować przedstawicieli 23 gatunków waleni, z czego co najmniej 12 pojawia się w tym rejonie regularnie, a pozostałe 11 gatunków obserwowane jest sporadycznie.

Do najczęstych bywalców zalicza się 5 gatunków należących do fiszbinowców (płetwale karłowate, płetwale błękitne, humbaki, finwale i sejwale) oraz 7 gatunków zębowców (wale butelkonose, kaszaloty, morświny, grindwale, orki, delfiny białonose i delfiny białobokie). Te popularne na Islandii gatunki opisaliśmy dokładniej w oddzielnym arykule: Jakie wieloryby można zobaczyć na Islandii.

Inne gatunki waleni, które możemy czasem zaobserwować w wodach wokół Islandii to przede wszystkim niektóre fiszbinowce (wale biskajskie, wale grenlandzkie) oraz zębowce (białuchy, narwale, wale dziobogłowe, delfiny pospolite).

Zdjęcia z rejsów na oglądanie wielorybów

Orka

Kaszalot

Humbak w wyskoku

rejs na RIBie

Rejs na wieloryby

port w Husavik

keja w Husavik

kuter wracający z rejsu

szkielet płetwala błęktinego

Model kaszalota na wystawie Wieloryby Islandii

maskonur