Geysir – ojciec chrzestny wszystkich gejzerów świata

Geysir to słynne gorące źródło w geotermalnym obszarze doliny Haukadalur, znajdujące się w południowo-zachodniej Islandii. Jest ono jedną z atrakcji na słynnym szlaku Golden Circle, obok Parku Narodowego Thingvellir i potężnego wodospadu Gullfoss.

Sława Geysir

Geysir to nazwa własna gejzera w dolinie Haukadalur. Swego czasu był najwyżej strzelającym gejzerem świata, a jako, że leżał blisko kontynentalnej Europy, to od jego imienia przyjęła się także nazwa całej kategorii tego typu miejsc.

Sam Geysir, kiedy wybuchnie, może wystrzelić wodę w powietrze na wysokość nawet 70 metrów. I chociaż aktywuje się bardzo rzadko, to ciągle właśnie on daje nazwę całej okolicy i rozsławia ją na cały świat.

Tuż obok Geysira znajduje się gejzer Strokkur, który wybucha regularnie co 5-10 minut. Dziś to dzięki niemu ta okolica – dolina Haukadalur – cieszy się ogromną popularnością wśród turystów. Gejzery są przecież zjawiskiem naprawdę wyjątkowym, ale prawdziwe wrażenie robią przecież właśnie kiedy wybuchają, a nie kiedy spokojnie bulgoczą pod powierzchnią…

Poza Geysir i Strokkur, znajdują się tu także Smiður, Litli-Strokkur i kilka pomniejszych gejzerów. Wszędzie pełno jest też fumaroli i sulfatarów – syczących “mini wulkanów” czy “wulkanicznych wentyli” wypuszczających w powietrze gorącą parę wodną i różne gazy. Bardzo ciekawe są żółte siarkowe plamy wzdłuż samych fumaroli, będące wynikiem krystalizacji siarki znajdującej się w ‘wyziewach’ fumaroli. Więcej o takich ekshalacjach oraz innych zjawiskach wulkanicznych przeczytasz w artykule Oszałamiające efekty wulkanizmu Islandii.

W jaki sposób dochodzi do wybuchu gejzera

Na całym świecie, ale także i na pełnej wulkanów Islandii, gejzery są zjawiskiem bardzo rzadkim. Dzieje się tak dlatego, że do ich powstania i działania konieczne jest spełnienie kilku warunków.

Przede wszystkim musimy mieć gorącą – a więc najpewniej wulkaniczną – skałę znajdującą się pod ziemią, ale stosunkowo płytko. Po drugie na tę skałę musi cały czas napływać woda – nie powinno jej być bardzo dużo, ale powinna napływać stale przez porowate podziemne skały. Wreszcie po trzecie, aby nie powstało gorące źródło czy fumarola, konieczne jest istnienie podziemnej komory, zakończonej od góry wąskim przeciskiem. I wszystko to musi znajdować się w jednym miejscu – nic dziwnego, że aktywnych gejzerów jest na świecie niewiele.

W Haukadalur gorąca magmowa skała, która znajduje się pod ziemią utrzymuje temperaturę ok. 130 ^oC. Jednocześnie stale wpływa do niej woda, napełniając komorę gejzera. Dolna warstwa wody, leżąca na najgorętszej skale, rozgrzewa się dość szybko, wreszcie gotuje się i wyparowuje. Wytworzone w tym procesie bąbelki unoszą się do góry.

W pewnym momencie na dnie tych bąbli powietrza tworzy się tak wiele, że nie są w stanie przebić się na powierzchnię. Wąski wylot komory gejzera ‘korkuje’ go, a ciśnienie na dole dalej rośnie.

Ze względu na specyficzną budowę komory gejzera w pewnym momencie para wodna zgromadzona w głębi nie jest już w stanie utrzymać słupa wody znajdującego się nad nią. Tworzy się “pusta” przestrzeń na najbardziej rozgrzanych skałach, do której po chwili zapada się słup wody z góry. Turyści zgromadzeni na powierzchni widzą w tym momencie, że lustro wody w gejzerze na chwilę się nieco zapada o ok. 0,5 – 1 m, tak jakby coś zassało wodę do wnętrza Ziemi.

W tym momencie dolna część słupa wody spada na rozgrzane skały i bardzo szybko wyparowuje, tworząc bardzo dużą ilość pary wodnej i raptownie podnosząc jej ciśnienie. Jednocześnie waga słupa wody maleje, o tę właśnie wyparowaną część.

Równowaga sił jest złamana i ciśnienie pary wodnej w głębi z łatwością wyrzuca pozostały słup wody wysoko w powietrze, tworząc malowniczą wodno-parową erupcję. Turyści na powierzchni piszczą z radości i biją brawo …

W miejsce wystrzelonej wody spływa nowa, a cały proces powtarza się od początku…

Geysir – informacje praktyczne

Geysir jest obowiązkowym przystankiem na trasie wokół tzw. Złotego Kręgu, przy północnej części drogi #35.
Podróż samochodem z Reykjaviku zajęłaby około 1,5 godziny, ale po drodze warto zobaczyć park Thingvellir lub – jadąc z południa – krater Kerid, miasteczko Fludir i rzekę Reykjadalur, przy których na pewno warto się zatrzymać.

Przy drodze #35 znajdują się duże parkingi dla autokarów, hotele, restauracje, stacja benzynowa. Dla turystów indywidualnych mniejszy parking dla samochodów osobowych znajduje się nieco wyżej, tuż przy samym wejściu na teren gejzerów.

Dziś sam Geysir wygląda raczej niepozornie (fotografia poniżej). Dlatego cały „show kradnie” sąsiedni Strokkur. Przeczytaj o nim więcej i zobacz film z jego erupcji w artykule Strokkur – najczęściej odwiedzany aktywny gejzer na Islandii.

Geysir jest zwykle nieaktywny. Znacznie ciekawszy jest sąsiedni Strokkur.