Ytri Tunga – plaża pełna fok

Ytri Tunga to plaża zlokalizowana przy farmie o tej samej nazwie na półwyspie Snaefellsnes. Plaża Ytri Tunga może poszczycić się pięknym złotym piaskiem, ale to nie dzięki niemu jest popularna.

Obserwacja fok na Ytri Tunga

Ytri Tunga jest prawdopodobnie najlepszym na Islandii miejscem do obserwacji fok. Tuż przy brzegu, na wyrastających z wody skałach praktycznie przez cały rok można zobaczyć co najmniej kilka osobników z miejscowej kolonii.

Będąc na plaży rozejrzyj się – foki nie muszą leżeć akurat wprost przed parkingiem 🙂 Zarówno po lewej, jak i prawej stronie, w odległości ok. 100 m znajdują się cyple, z których widać je lepiej.

Jeśli jest odpływ i nie boisz się wejść na skały, możesz zobaczyć foki z naprawdę bliska. Nie przesadzaj jednak z tym podchodzeniem, aby ich nie wystraszyć. Obserwując foki, zachowaj co najmniej 50 metrów odległości od najbliższej. Foka na lądzie oczywiście cię nie dogoni, ale wystraszysz ją podchodząc bliżej i ucieknie przed tobą do wody.

P
rzypływ przychodzi szybciej niż myślisz! Koniecznie obserwuj drogę powrotną – kamienie po których przyszliście mogą w ciągu 15 minut znaleźć się pod wodą… Jeśli trzeba będzie podwinąć nogawki i wracać w bród, to pewnie zapamiętasz to jako zabawną przygodę. Ale jeśli zapomnisz się zbyt bardzo, możesz być w prawdziwym niebepieczeństwie – w lutym 2024 służby ratownicze musiały tu ratować turystę od w niemal pewnej śmierci.

Jeśli obserwujesz młode osobniki, rekomendowany dystans to 100 metrów. Kiedy foki wydają dźwięki lub sygnały alarmowe albo poruszają się, może to oznaczać, że są zaniepokojone. Jeśli tak się dzieje, odsuń się na większą odległość. Nigdy nie stawaj też pomiędzy foką, a brzegiem oceanu. To bardzo ważne, aby foki miały łatwy dostęp do wody. Dzięki temu czują się bezpiecznie.

Innymi dobrymi miejscami do oglądania fok na Islandii są m.in. laguna Jökulsárlón na południu i półwysep Vatnsnes na północy. Jednak tam raczej widzimy foki z daleka, chociaż np. na Vatnsnes można czasem zobaczyć wielkie stada wygrzewające się na plaży…

Jakie foki można zobaczyć na Ytri Tunga

Na Ytri Tunga przede wszystkim zobaczysz najpopularniejszy na Islandii gatunek – foki pospolite (Phoca vitulina, z angielska zwane też fokami portowymi). Dość często przypływają tu także znacznie większe foki szare (Halichoerus grypus), jednak ten gatunek rzadziej wychodzi na brzeg, więc po prostu trudniej go zaobserwować. Te dwa gatunki to na pewno najpopularniejsze foki występujące na Islandii, choć zdarzają się tu także lodofoki grenlandzkie (Pagophilus groenlandicus), nerpy obrączkowane (Phoca hispida), kapturniki morskie (Cystophora cristata) oraz fokowąsy brodate (Erignathus barbatus).

Foka pospolita (Phoca vitulina)

Foka pospolita to najczęściej występujący gatunek foki w wodach Islandii. Jest znacznie mniejsza od foki szarej, a dodatkowo wyróżnia się krótszym pyskiem. Natomiast samiec i samica foki pospolitej tylko nieznacznie różnią się od siebie rozmiarem. Samiec waży przeciętnie 100 kg i jest nieco cięższy od samicy, której waga średnio osiąga 90 kg. Długość ciała samca i samicy foki pospolitej to odpowiednio 1,7 m i 1,6 m. Obserwuje się różne umaszczenie w zależności od pory roku, a także płci oraz wieku zwierzęcia. Samice foki pospolitej żyją dłużej niż samce, dożywając ponad 30 lat.

Foka pospolita

Foki pospolite są gatunkiem stadnym i często można spotkać je w skupiskach na brzegu oceanu, choć zimą jest to rzadkość. Wiosną samice zbierają się w koloniach na lądzie, by wydać na świat potomstwo (maj-czerwiec), zwykle po jednym młodym. Okres laktacji trwa 4-6 tygodni. Uważa się, że kolonie są sposobem na ochronę przed drapieżnikami. Wczesnym latem w kolonii pojawiają się samce. W okresie rui rywalizują o dostęp do samic i wabią je przeróżnymi gestami. Zwycięskie dominujące samce będą miały możliwość odbycia kopulacji z wieloma samicami, a młode przyjdą na świat wiosną kolejnego roku. W okresie zimowym samce i samice rzadko przebywają razem, zaś młode osobniki rzadko przebywają wśród starszych.

Dawniej foka pospolita była gatunkiem częściej spotykanym na Islandii. W latach 1972-78 populacja tych zwierząt na Islandii była szacowana na 43 tysiące osobników. Jednak w 2006 i 2011 roku liczba ta spadła do 12 tysięcy. Po zliczaniu osobników w 2014 roku okazało się, że jest ich tylko około 4 tysięcy. Te wyniki świadczą o zmniejszeniu się populacji foki pospolitej o ponad 90% w ciągu ostatnich 40 lat.

Foka szara (Halichoerus grypus)

Foka szara (niekiedy zwana szarytką morską) jest znacznie większa od foki pospolitej. Samce potrafią ważyć nawet trzykrotnie więcej. Mają dość duże i szerokie głowy, z wydłużonym pyskiem. Samiec i samica foki szarej wyraźnie różnią się rozmiarem: Samce osiągają przeciętnie 280 kg wagi oraz 2,4 m długości (a największe osobniki mogą ważyć aż 300kg i mierzyć 3m), podczas gdy samice średnio ważą 165kg, a ich długość to 2 m. Umaszczenie mają szare lub ciemnoszare, różne w zależności od płci i wieku zwierzęcia. Szczenięta foki szarej przychodzą na świat pokryte gęstą, miękką, jedwabistą białą sierścią „niemowlęcą”, w miejsce której po 3-4 tygodniach pojawia się wodoodporne futro. Podobnie jak u foki pospolitej, samice foki szarej żyją dłużej niż samce i osiągają wiek przynajmniej 45 lat.

Foka szara

Tak jak u fok pospolitych, samce foki szarej odbywają kopulację z wieloma samicami. Po narodzinach młodych na jesieni (wrzesień-listopad), okres laktacji trwa u samic około 2 tygodni. Samce bronią terenu, na którym znajdują się samice ze szczeniętami. Okres godowy rozpoczyna się, jak tylko samice osiągną gotowość, czyli w czasie odstawiania młodych. Najsilniejsze samce bronią najatrakcyjniejszych miejsc rozrodu. W tym okresie samice bywają agresywne, przez co kolonie fok szarych są często mniejsze niż u fok pospolitych. Tam, gdzie samic jest mniej zdarza się, że samiec broni tylko jednej partnerki. Jednak w okresie linienia zwierzęta te często zbijają się w duże grupy. Poza okresami godowymi i linienia żyją głównie samotnie.

Populacja foki szarej w wodach Islandii od dawna jest znacznie mniejsza niż foki pospolitej. W roku 1982 szacowano jej wielkość na 10 tysięcy osobników, a w 1990 roku – na 12 tysięcy. Natomiast w 2002 populacja foki szarej zmalała do 5 tysięcy, a w 2012 roku do 4 tysięcy osobników. Oznacza to, że w latach 1990-2012 liczebność tego gatunku na Islandii spadła o 67%.

Zmiana podejścia do fok

W przeszłości foki były niezwykle cenne dla ludności Islandii, a w trudnych czasach, były kluczowym czynnikiem przetrwania. Mięso fok zjadano, olej z ich tłuszczu służył jako paliwo do oświetlenia, a skóry były oczywiście wykorzystywane do produkcji ubrań i butów. Futro fok było też cennym towarem eksportowym.

Rozwój gospodarczy spowodował jednak, że polowanie na foki przestało być koniecznością. Dzięki protestom przeciwko zabijaniu fok w Kanadzie, Rosji i Norwegii, komercyjny rynek runął około 1980 roku. Od tego czasu także i islandzkie foki nie muszą się już bać ludzi (choć polowania w pewnych szczególnych sytuacjach są ciągle dopuszczalne). Niestety mimo to, w ostatnim czasie liczebność fok spadła – najprawdopodobniej z powodu zmiany warunków środowiskowych.

Jak dojechać do Ytri Tunga

Ytri Tunga leży mniej więcej w połowie półwyspu Snaefellsnes, na jego południowym wybrzeżu, tuż przy drodze 54, ok. 20 km na zachód od skrzyżowania z drogą 56. Z drogi 56 należy zjechać na południe przy małym znaku wskazującym na plażę Ytri Tunga. Tutaj znajduje się parking, znak informacyjny i mała ścieżka na plażę.

Zgodnie z tendencją widoczną coraz bardziej na całej Islandii, wszystkie parkingi przy atrakcjach turystycznych stają się płatne. Zgodnie z najnowszymi informacjami od naszych czytelników obecnie – 2023 – stawka wynosi tu 650 ISK za samochód osobowy.

Z Arnarstapi to ok. 35 km, a z Reykjaviku ok. 160 km. Ytri Tunga może być pierwszym (lub ostatnim) przystankiem w czasie zwiedzania Snӕfellsnes.

Zdjęcia fok z Ytri Tunga

Powrót ze skał w przypływie