Jakby zwyczajnych atrakcji na Islandii było mało, to w 2026 roku właśnie tu będzie można obserwować dodatkowe, zupełnie niezwykłe wydarzenie – całkowite zaćmienie Słońca, które nastąpi 12 sierpnia 2026 roku.
Będzie to niepowtarzalna okazja do obserwacji jednego z najbardziej spektakularnych zjawisk natury, a Islandia znajdzie się na ścieżce zaćmienia całkowitego, oferując idealne warunki do podziwiania tego widowiska.
Gdzie i kiedy obserwować zaćmienie Słońca na Islandii?
Całkowite zaćmienie Słońca będzie widoczne w pasie, który przetnie zachodnią i północną część Islandii. Najlepsze miejsca do obserwacji znajdą się na półwyspie Reykjanes, w okolicach Reykjavíku, a także dalej na północ w regionach takich jak Snæfellsnes, Westfjords (Fiordy Zachodnie) oraz północno-zachodnie wybrzeże.
Zaćmienie nastąpi 12 sierpnia 2026 roku. W zależności od dokładnej lokalizacji, faza całkowita rozpocznie się około godziny 17:45-17:50 czasu lokalnego (GMT). Co ważne – zaćmienie na Islandii nastąpi długo przed zachodem słońca, który w tym dniu ma nastąpić dopiero ok. 21:57. Dlatego Słońce, czy jego zaćmienie, będzie widoczne dość wysoko – na wysokości około 24.4 – 24.6 stopni nad horyzontem.
Mapa: zasięg pełnego zaćmienia Słońca na Islandii w 2026 r.
[źródło: https://www.timeanddate.com/]
Dlatego z pewnością warto pojechać na Islandię i być w tym czasie na zachodnich krańcach tych półwyspów, ale chyba nie warto wybierać się na specjalnej rejsy, na linię najdłuższego zaćmienia, skoro zyskujemy w ten sposób tylko jedną lub maksymalnie kilka sekund długości trwania zjawiska. Tym bardziej, że obserwacja całkowitego zaćmienia Słońca na lądzie ma kilka znaczących przewag nad obserwacją na morzu (zobacz dalej).
Jak zorganizować wyjazd na zaćmienie Słońca na Islandii?
Kiedy pojechać na Islandię, żeby zobaczyć pełne zaćmienie Słońca
Pełne zaćmienie Słońca będzie można obserwować na Islandii 12 sierpnia 2026 r. między 17:44 a 17:50 (w zależności od miejsca, z którego obserwujemy).
Dojazd do jednego z najlepszych lądowych punktów obserwacyjnych – okolic latarni morskiej Öndverðarnesviti na zachodnim krańcu półwyspu Snaefellsness – prosto z lotniska Keflavik, to w zwyczajny dzień tylko ok. 4 godziny jazdy. Do klifów Latrabjarg jest dalej – ponad 6 godzin jazdy. To znaczy, że teoretycznie wystarczy przylecieć na Islandię tego samego dnia rano, a wylot można zaplanować już na kolejny dzień – 13 sierpnia.
Jednak w dniu zaćmienia należy spodziewać się bardzo dużego ruchu na drogach, szczególnie właśnie w okolicy tych najdalej na zachód wysuniętych punktów, więc na dojazd na pewno trzeba zostawić jeszcze więcej czasu, a najlepiej – dojechać na miejsce poprzedniego dnia (11 sierpnia), a wyjazd zaplanować przynajmniej na dzień kolejny (13 sierpnia).
Dodatkowo także ceny biletów lotniczych na przeloty w bezpośredniej bliskości 12 sierpnia będą bardzo drogie – warto więc od razu zaplanować dłuższy wyjazd i zarówno przylecieć, jak i wylecieć z Islandii nawet tydzień przed/po zaćmieniu.
O cenach biletów lotniczych na sierpień 2026 piszemy poniżej, a na inne miesiące roku tutaj: Kiedy – i za ile – są najtańsze loty na Islandię (2025 r.).
Najlepsze miejsca do oglądania zaćmienia w 2026 r.
Jeśli chodzi o miejsca, gdzie pełne zaćmienie Słońca będzie trwało najdłużej, to są to:
- Linia maksymalnego zaćmienia
Na linii maksymalnego zaćmienia Księżyc będzie w pełni zasłaniał Słońce przez ok. 2 minuty i 19 sekund. [źródło: timeanddate.com]
Linia ta przebiega na otwartym oceanie, ok. 45 km za zachód od wybrzeży Islandii. Obserwacja zaćmienia wymaga więc tu wykupienia miejsca na specjalny rejs statkiem czy kutrem rybackim.
Takie rejsy obecnie (sierpień 2025) kosztują od ok. 15,000 ISK (ok. 450 zł) za osobę i startują zarówno z Reykjaviku, jak i portów na półwyspach Snaefellsnes i Fiordy Zachodnie. Ich oferta z pewnością z czasem będzie rosła, ale prawdopodobnie także i drożała. Warto więc rezerwować miejsca jak najwcześniej – np. tutaj: Rejs na zaćmienie Słońca z Reykjaviku.
- Fiordy Zachodnie
Punkt najdłuższego całkowitego zaćmienia na lądzie to okolice klifów Latrabjarg na Fiordach Zachodnich. Tutaj pełne zaćmienie będziemy mogli obserwować przez ok. 2 minuty i 14 sekund [źr.: j.w.], czyli naprawdę niewiele krócej, niż z morza.
Na pewno warto jednak wziąć pod uwagę, że do klifów Latrabjarg prowadzi tylko jedna i to dość wąska, a momentami także całkiem stroma droga szutrowa (droga 612). Nie jest to droga F, więc formalnie wjazd na nią nie wymaga napędu 4×4, jednak na pewno będziemy się czuli bezpieczniej w samochodzie z takim napędęm.
Z uwagi na małą przepustowość drogi należy się liczyć z korkami, nawet bardzo długimi, a z uwagi na wysokie standardy ochrony przyrody na Islandii oraz mikroskopijny wręcz (w porównaniu do zainteresowania zaćmieniem) rozmiar parkingu na Latrabjarg, niewykluczone są także ograniczenia w ilości aut, które zostaną wpuszczone na drogę 612.
Jednak już na wysokości samego początku tej drogi – punktu gdzie odchodzi ona od drogi 62, w pobliżu wraku Garðar BA 64, pełne zaćmienie ma trwać pełne 2 minuty. Dlatego być może nie warto wjeżdżać aż do samego Latrabjarg. Natomiast na pewno trzeba znaleźć miejsce, z którego roztacza się widok na południowo-zachodni horyzont, więc akurat start drogi 612 i okolice wraku Garðar BA 64 nie będą do tego dobrym miejscem.
Dobrą alternatywą dla Latrabjarg będzie plaża Raudisandur. Wprawdzie do niej również prowadzi wąska, stroma i kręta droga szutrowa – droga nr 614 – ale przynajmniej na miejscu jest bardzo dużo przestrzeni, na której zmieści się mnóstwo samochodów. Dodatkowo na Raudisandur działa też kemping – Melanes campsite. Na pewno miejsca na nim trzeba będzie rezerwować z dużym wyprzedzeniem, ale przynajmniej będzie można spędzić tam poprzedzającą noc i uniknąć konieczności dojazdu na miejsce w samym dniu zaćmienia. (W sierpniu 2025 Melanes nie przyjmuje jeszcze rezerwacji na kolejny rok).
Dobrym punktem obserwacyjnym powinny być też wzgórza nad Patreksfjörður. Do miasteczka dojedziemy każdym autem (w większości asfaltową drogą 62), na miejscu są sklepy, kemping, stacja benzynowa, gorący basen. Miasteczko zapewne przeżyje mocne oblężenie, ale zapewnia niezłą infrastrukturę. Z tym, że z samego miasteczka, z poziomu morza, zaćmienie może być przynajmniej częściowo zasłonięte przez wzgórza na południowym brzegu fiordu. Dlatego na sam czas obserwacji zaćmienia na pewno dobrze jest wejść wyżej, na wzgórza nad miastem.
Bardzo podobnie rzecz się ma z miasteczkiem Tálknafjörður nieco dalej na północ, przy drodze 617, czy osadą Selárdalur, przy drodze 619 (chociaż tu dojazd może być trudniejszy, a i konieczne będzie wejście na szczyty wzgórz na południe od osady).
Natomiast w stolicy Fiordów Zachodnich – Ísafjörður – zaćmienie ma trwać ok. 1’30”, ale prawdopodobnie będą je zasłaniać okoliczne wzgórza. Nie jest to więc dobre miejsce na obserwację zaćmienia.
- Półwysep Snaefellsnes
Bardzo ciekawym miejscem na oglądanie pełnego zaćmienia będzie także półwysep Snaefellsnes. To obszar położony znacznie bliżej Reykjaviku i znacznie lepiej skomunikowany – m.in. praktycznie wszędzie dojedziemy tu po asfaltowych drogach.
Maksymalny czas długości trwania pełnego zaćmienia na półwyspie Snaefellsnes to ok. 2 minuty i 10 sekund (2’10”) w okolicach latarni morskiej Öndverðarnesviti.
Obszar zaćmienia o długości ponad 2 minuty będzie tu sięgał (na południowym wybrzeżu półwyspu) prawie aż do (południowego) skrzyżowania drogi 54 i 574, a więc np. wyraźnie na wschód od miejscowości Arnarstapi.
Ponieważ chcemy mieć niezakłócony widok w kierunku zachodnio-południowo-zachodnim (WSW – azymut ok. 251.6º), to w zasadzie wszystkie punkty przy drodze 574 na zachód od Arnarstapi i aż do krateru Saxhóll, plaży Skarðsvík i wspomnianej latarni morskiej Öndverðarnesviti, powinny być świetnymi miejscami obserwacyjnymi.
Warto jednak zwrócić uwagę, że tu również mamy praktycznie jedną, wprawdzie asfaltową, ale jednak jednopasmową drogę, którą wszyscy zainteresowani muszą na miejsce dojechać, a potem z niego wyjechać. Korki są więc chyba nieuniknione.
Co więcej w dniach 12-15 sierpnia planowany jest tu także festiwal muzyczny (w okolicach Hellisandur – na północ od Saxholl). Można się więc spodziewać naprawdę ogromnej (jak na tę okolicę) ilości ludzi.
Kiedy kupować bilety, wynająć auto, rezerwować noclegi na zaćmienie na Islandii
Sierpień 2026 na pewno będzie nietypowym miesiącem w turystycznej historii Islandii. Spodziewane jest ogromne zainteresowanie turystów i napływ ich bardzo dużej liczby. Ma to też istotny wpływ na czas i sposób rezerwacji przelotów, samochodów i noclegów.
- Rezerwuj wcześnie
Na Rumbomundo dość skrupulatnie badamy ceny przelotów oraz koszty wynajmu samochodów i kamperów. Z tych badań wynika, że szczególnie latem, zwykle warto zaczekać do ostatniej chwili. Na jeden-dwa miesiące przed datą wyjazdu zwykle można znaleźć świetne oferty zarówno na ceny przelotów, jak i na wynajem aut i kamperów. Jednak sierpień 2026 prawdopodobnie będzie inny. Wszystkie firmy i prywatni wynajmujący spodziewają się ogromnego napływu turystów. Obecnie (sierpień 2025) ceny jeszcze są nieprzesadzone – często typowe dla lata na Islandii. Ale bardzo szybko może się to zmienić i to drastycznie. Dlatego kluczowe elementy wyjazdu – przelot, samochód i noclegi – warto zarezerwować jak najwcześniej!
- Rezerwuj w wiarygodnych miejscach
Niestety chociaż internet pełen jest różnych „patentów” na to, jak oszukać rzeczywistość i kupić – czy wynająć – coś taniej niż wszyscy, to szczególnie w sierpniu 2026 bardzo odradzamy korzystanie z takich rozwiązań.
W sierpniu 2026 ważne będą dobre, niskie ceny, ale chyba jeszcze ważniejsze będzie to, żeby mieć pewność, że wynajmujący w ostatniej chwili nie odwoła umowy, nie wypowie najmu i nie napisze nam, że bardzo mu przykro, ale niestety musi skasować naszą rezerwację, bo zdarzył się jakiś bardzo ważny, ale zupełnie od niego niezależny powód.
Dlatego na sierpień 2026 polecamy rezerwować noclegi bezpośrednio na stronach hoteli czy kempingów (i wybierać te w miarę poważne, a nie te najtańsze); kupować bilety lotnicze wprost na stronach linii lotniczych i wynajmować samochody w poważnych, markowych wypożyczalniach. To może być trochę droższe, ale finalnie zapewne się opłaci. W kwaterach Airb’n’b czy u pojedynczych osób wynajmujących samochody niestety i bez zaćmienia zdarzają się odwołania rezerwacji w ostatniej chwili. Na pewno nie chcesz, żeby zdarzyło się to i tobie.
Aktualne ceny przelotów, samochodów, kamperów, promu, hosteli i hoteli na okres zaćmienia 2026
Ceny wszystkich towarów i usług turystycznych na Islandii w sierpniu 2026 r. prawdopodobnie będą wyjątkowo wysokie. Jeśli spadną, to tylko w ostatniej chwili – w czerwcu i lipcu 2026 – i to pod warunkiem, że zainteresowanie zaćmieniem będzie jednak wyraźnie niższe od oczekiwanego.
W sierpniu 2025 – na rok przed zaćmieniem – wybrane kluczowe ceny kształtują się następująco:
- Ceny przelotów
Najtańszym portem wylotowym – dość zaskakująco – są aktualnie Katowice (badamy ceny lotów z Katowic, Warszawy i Gdańska). Cena przelotu na sierpień ’26 bez bagażu zaczyna się tu od 848 zł, z bagażem podręcznym od 1250 zł, a z bagażem rejestrowanym od 1548 zł. Droższa jest Warszawa – tu te ceny to odpowiednio 1235 zł, 1294 zł i 1721 zł, a najdroższy (znowu – zaskakująco) jest Gdańsk: 1368 zł, 1770 zł i 2111 zł. Chociaż zwykle to Gdańsk jest najtańszy, a Katowice (lub Warszawa) najdroższe, to jednak można ciągle uznać, że nie są to szczególnie wysokie ceny. Że to normalne, letnie ceny. Taniej prawdopodobnie nie będzie (chyba że z Gdańska), a drożej – jak najbardziej możliwe, że tak.
- Ceny przeprawy promowej
Niestety prom na sierpień 2026 już jest drogi i to akurat na pewno nie stanieje.
Najtańsza przeprawa dla 2 osób, ze spaniem w kuszetkach (6-osobowe kajuty damskie/męskie) i przewozem niewielkiego samochodu (do 1.9 m wysokości i 4 m długości) kosztuje w sierpniu 2025 aż 2020 euro. Ale to koszt przy wyjeździe na ponad miesiąc – wypłynięcie 28 lipca, powrót do Hirthals 5 września. Do tego trzeba jeszcze doliczyć dojazd i powrót z samego Hirthals, więc łącznie wyjazd trwałby „brutto” aż 6 tygodni.
W wersji najkrótszej obejmującej zaćmienie wypłynać trzeba by 4 sierpnia (przyjazd do Seydisfjordur 6 sierpnia), a wracać 20 sierpnia (dopłynięcie do Hirthals 22 sierpnia). Łącznie z dojazdem do/z Hirthals wyjazd trwałby więc prawie miesiąc. Dodatkowo na te rejsy nie ma już miejsc w najtańszych 'kuszetkach’ i trzeba wykupić choćby najtańszą kabinę 2-osobową. Łączny koszt przeprawy wynosi wtedy 2,916 EUR.
Mimo wszytko z pewnością (póki co) taniej wychodzi przylecieć na Islandię samolotem i wynająć samochód na miejscu.
Rezerwacje i zakup biletów na przeprawy można dokonać bezpośrednio na stronie (jedynego) przewoźnika – Smyril Line.
- Ceny wynajmu samochodów
Wynajem najmniejszych aut (typu Hyundai i10 czy Toyota Aygo) na 5 dni, „wokół” 12 sierpnia 2026, ale sprawdzany w sierpniu 2025, to koszt od ok. 1345 zł; aut nieco większych (segment B – Huyndai i30, Peugeot 308) to ok. 1855 zł; klasy C (np. Skoda Octavia) – od 1900 zł; małego SUV’a 4×4 (typu Dacia Duster) – 1875 zł; większego SUV’a 4×4 (jak Dacia Bigster, Toyota RAV4 czy Mitsubishi Eclipse Cross) – już 2630 zł; a naprawdę dużych SUV’ów (Nissan X-Trail, Toyota HiLux, Mitsubishi Pajero) to ponad 6000 zł. Tak więc w porównaniu z typowymi, badanymi przez nas co roku, cenami wynajmu takich samochodów na lipiec, można powiedzieć, że ciągle jest dość tanio – przynajmniej ok. 10% taniej, niż np. dla lipca 2025. Prawdopodobnie ta sytuacja nie będzie trwała długo…
- Ceny wynajmu kamperów
Najmniejszy dwuosobowy kamper (typu Dacia Dokker) wynajęty na 5 dni, wokół daty zaćmienia Słońca, to na dziś (sierpień 2025) koszt 2690 zł; kampervan 4-osobowy to koszt 6680 zł; 4-osobowy motorhome to koszt 8930 zł, a 4-osobowy kamper 4×4 (oparty o Dodge RAM lub Toyota HiLux) to koszt ok. 6580 zł. 5-dniowy wynajem samochodu z dwuosobowym namiotem na dachu na sierpień 2026 kosztuje od ok. 2185 zł. W porównaniu z cenami wynajmu na lipiec ’24 i ’25 są to więc ceny zwyczajne – bardzo bliskie typowych. Jedynie te najmniejsze, 2-osobowe kampery są o ok. 20% droższe, niż zazwyczaj w lipcu. Znowu – to prawdopodobnie „cisza przed burzą” i taniej już chyba nie będzie.
- Ceny wycieczek bez samochodu
Lokalni przewodnicy – i po prostu kierowcy – organizują już możliwość pojechania na jednodniową wycieczkę z Reykjaviku do obszarów o dłuższym przewidywanym czasie trwania zaćmienia. Aktualną ofertę takich wyjazdów znajdziesz tutaj: Wycieczki na oglądanie zaćmienia z Reykjaviku.
Zwyczajne wycieczki kosztują ok. 19,000 ISK (ok. 570 zł) za osobę, a wersje z opieką profesjonalnego fotografa czy z przejazdem w specjalnym Super Jeep’ie – ok. 50,000 ISK (ok. 1500 zł) za osobę. Prawdopodobnie im bliżej wydarzenia, tym więcej takich ofert powstanie, ale trudno dziś spekulować o ich przyszłych cenach.
- Ceny wynajmu noclegów
Wyjazd na obserwację całkowitego zaćmienia Słońca najwygodniej oprzeć o noclegi pod namiotem lub w kamperze. Na Islandii wprawdzie nie wolno spać na dziko (jeśli podróżujemy autem i/lub w pobliżu jest kemping), ale ilość miejsc noclegowych w bezpośredniej bliskości najlepszych miejsc obserwacyjnych jest naprawdę bardzo mocno ograniczona. A dojazd z dalszego hotelu, hostelu czy kwatery może się okazać bardzo utrudniony – wielokilometrowe korki chyba nikogo nie zdziwią.
Dlatego najlepiej już dzień czy nawet dwa wcześniej rozbić się na kempingu, z którego będziemy mogli podziwiać zaćmienie lub z którego do punktu obserwacyjnego będziemy mieli naprawdę blisko (najlepiej: w zasięgu pieszego spaceru, bo samochody pewnie utkną w korkach).
Noclegi w zachodniej Islandii na okres zaćmienia, są już dziś (sierpień 2025) niedostępne lub bardzo drogie. A prawdopodobnie lepiej już nie będzie. W zasadzie jedyny dostępny nocleg dla dwóch osób w terminie 11-13 sierpnia 2026 w tym regionie to Mánagisting Guesthouse, gdzie te dwie noce dla dwóch osób, w pokoju bez łazienki kosztują 4,898 zł i jak informuje serwis: to ostatni dostępny pokój.
Dlaczego Islandia może być najlepsza do obserwacji zaćmienia w 2026 roku
Pełne zaćmienie Słońca w sierpniu 2026 będzie widoczne wyłącznie w Islandii i Hiszpanii. I chociaż to Hiszpania kojarzy nam się z piękną, słoneczną pogodą, a Islandia raczej z, khm…, pogodą zmienną, to warunki do obserwacji mogą być lepsze na Islandii z kilku kluczowych powodów:
- Wysokość Słońca nad horyzontem
Jednym z najważniejszych czynników wpływających na niezwykłość zaćmienia jest wysokość Słońca nad horyzontem w jego trakcie. Nocne ciemności są znacznie bardziej niezwykłe w środku dnia, niż tuż po wschodzie czy tuż przed zachodem słońca.
Na Islandii Słońce w czasie tego zaćmienia będzie znajdować się zdecydowanie wyżej na niebie, niż w Hiszpanii. W najwyższym punkcie będzie to około 25 stopni nad horyzontem, a w Reykjavíku około 18-19 stopni. To i tak dość niewiele, ale jednak znakomicie więcej niż w Hiszpanii, gdzie zaćmienie nastąpi tuż przed zachodem słońca, co oznacza, że Słońce będzie znajdować się bardzo nisko nad horyzontem (max. 10-14 stopni w Galicji, a na Balearach nawet zaledwie 3 stopnie).
Biorąc pod uwagę praktyczny brak drzew na Islandii, trzeba tam tylko uważać, żeby zaćmienia nie zasłonił nam żaden wulkan, czy inna góra. W Hiszpanii na pewno trudniej będzie znaleźć miejsce z odsłoniętym horyzontem.
- Zaćmienie po południu, a nie wieczorem
Na Islandii zaćmienie w roku 2026 przypadnie przed godziną 18, gdzie zachód słońca o tej porze roku przypada ok. godz. 22 (dokładnie: 22:06). Te cztery godziny, które miną między zaćmieniem a zachodem słońca, z pewnością spowodują, że nasze odczucie będzie takie, że zaćmienie miało miejsce po południu, ale jednak na pewno w ciągu dnia.
Tymczasem nad Hiszpanię pełne zaćmienie nadejdzie ok. godz. 20:26, a zakończy się ok. 20:28, gdzie zachód słońca nastąpi ok. godz. 21:30, a więc tylko godzinę później. Na wschodnim wybrzeżu i Balearach zaćmienie częściowe zakończy się po prostu przez zachód słońca.
Dlatego w sprzyjających okolicznościach w Hiszpanii nasze odczucie będzie więc takie, że zaćmienie miało miejsce wieczorem. Ale tak naprawdę to zaćmienie i zachód słońca prawdopodobnie zleją nam się w jedno wydarzenie, szczególnie jeśli południowo-zachodni horyzont zasłaniać nam będą Góry Kantabryjskie. To z pewnością znacznie mniej spektakularne przeżycie.
- Szansa na dobrą pogodę
Do obserwacji zaćmienia Słońca naturalnie konieczna jest słoneczna, a najlepiej bezchmurna pogoda. Oczywiście Islandia jest krajem o bardzo kapryśnej pogodzie i – statystycznie – większym zachmurzeniu niż Hiszpania, ale wybrzeże Zatoki Biskajskiej (w Hiszpanii najwcześniej zaćmienie dotrze do prowincji Asturias) również nie rozpieszcza klimatem.
Północno-zachodnie regiony Hiszpanii – Galicja i Asturia – są znane z dużego zachmurzenia, nawet w sierpniu. Statystycznie szanse na bezchmurną pogodę w północnej Hiszpanii wynoszą tylko ok. 50%. I chociaż w Islandii ten statystyczny wskaźnik jest nawet niższy, nie da się stworzyć prognozy na dokładnie te dwie minuty, kiedy zaćmienie będzie przechodzić przez dany punkt na mapie i szanse na to, że niebo będzie tam wtedy bezchmurne w obu krajach jest rodzajem loterii.
Dodatkowo zmienność pogody na Islandii może dać się wykorzystać do skutecznego „polowania na zaćmienie”. Islandzki Urząd Meteorologiczny oferuje bardzo precyzyjne i aktualne prognozy pogody. Chociaż Islandia może być ogólnie bardziej zachmurzona, często zdarzają się „dziury” w chmurach. Nawet jeśli Reykjavík będzie zachmurzony, krótka podróż na północny zachód może zapewnić lepsze warunki. Islandzkie warunki pogodowe są zmienne, co oznacza, że chmury mogą szybko się przemieszczać i odsłaniać niebo. Dodatkowo na Islandii wiatr często zgania chmury na jedną stronę wyspy, pozostawiając drugą stronę czystą. Możliwe więc jest znalezienie „czystych” obszarów na zawietrznych stronach półwyspów.
- Dłuższy czas całkowitego zaćmienia
Na klifach Latrabjarg w Islandii czas pełnego zaćmienia wyniesie 2 minuty i 14 sekund. Tymczasem w Hiszpanii na wybrzeżu północnym długość całkowitego zaćmienia wyniesie ok. 1 minuty i 50 sekund. Różnica nie jest więc ogromna, ale jednak wyraźna.
- Tłumy i logistyka:
Hiszpania jest popularnym celem turystycznym w sierpniu i trudno sobie wyobrazić, że turyści (i miejscowi) mający obszar całkowitego zaćmienia w zasięgu maksimum kilku godzin jazdy samochodem, nie skorzystają z takiej okazji. Jednocześnie z ukształtowanie terenu i późna pora, kiedy wypada zaćmienie, wymuszać będą gromadzenie się ludzi na odsłoniętych, niezadrzewionych południowo-wschodnich stokach gór. Takich dogodnych miejsc do obserwacji jest mniej niż mogłoby się zdawać, szczególnie w północnej Hiszpanii, więc miejsca dogodne będą z pewnością mocno zatłoczone.
Z drugiej strony Islandia w sierpniu także zwykle „pęka” od nadmiaru turystów i w okolicach zaćmienia na pewno będzie ich tu jeszcze więcej niż zwykle. Okolice latarni morskiej Öndverðarnesviti czy parking na klifach Latrabjarg zapewne będą wyglądały jak Kosakowo w czasie Open’era 🤷♂️ Jednak zapewne wystarczy odjechać od tych ekstremalnych punktów o kilometr czy dwa, by znaleźć spokojne miejsce obserwacji. Drzewa z pewnością nie będą nam zasłaniały widoku – musimy tylko znaleźć się w miejscu z dobrym widokiem na południe.
Podsumowując, mimo reputacji Islandii jako kraju z gorszą pogodą, jej kluczowe atuty – wyższe położenie Słońca nad horyzontem, większy odstęp między zaćmieniem i zachodem słońca, wreszcie brak drzew – powodują, że prawdopodobnie będzie to lepsze miejsce do obserwacji całkowitego zaćmienia Słońca w 2026 roku niż Hiszpania.
Zalety obserwacji zaćmienia z lądu
Jak już wspomnieliśmy wcześniej, aby znaleźć się na linii maksymalnie długiego zaćmienia na Islandii, trzeba wybrać się na specjalny rejs i obserwować zjawisko z morza.
Jednak zalety takiego rozwiązania są niewielkie: takie rejsy są dość drogie, a zyskujemy tylko kilka dodatkowych sekund pełnego zaćmienia. W dodatku obserwacja zaćmienia słońca z lądu jest po prostu lepsza.
Ściganie zaćmienia naprawdę nie ma sensu. Cień Księżyca porusza się po powierzchni Ziemi z prędkością naddźwiękową, a nawet hipersoniczną. Na Islandii naukowcy spodziewają się prędkości rzędu 3500 km/h, a w Hiszpanii nawet 6400 km/h (Mach 5.23). W związku z tym próby „pogoni za cieniem” w praktyce dają niewiele, bo prędkość samochodu, czy tym bardziej statku, jest zaniedbywalnie mała, w porównaniu do prędkości przemieszczania się cienia.
Długość linii maksymalnego zaćmienia będzie miała na Islandii ok. 130 km długości. Dlatego „goniąc zaćmienie” na statku potencjalnie moglibyśmy wydłużyć jego obserwowany czas o maksymalnie 2 sekundy, a w samochodzie być może o 10s.
Dlatego zarówno w czasie rejsu, jak i obserwacji z lądu, należy po prostu skupić się na znalezieniu się na ścieżce maksymalnego zaćmienia (lub jak najbliżej niej) i zatrzymaniu się na niej we względnie stabilny, komfortowy i bezpieczny sposób.
Zalety obserwacji zaćmienia Słońca z lądu to przede wszystkim:
- Obserwacja zmian w przyrodzie
Zaćmienie Słońca to nie tylko astronomiczne zjawisko wizualne. Jego niezwykłość polega także (a może nawet w równej mierze) na obserwacji kompleksowych zmian przyrodniczych na Ziemi.
Obserwując zaćmienie z powierzchni lądu, widzimy jak cienie drzew, przedmiotów czy choćby gór, stają się stopniowo coraz ostrzejsze, kolory bledną, a cień zaćmienia nadciąga z horyzontu. Ptaki przestają śpiewać i układają się do snu, inne zwierzęta chowają się do swoich nór i gniazd. Na lądzie także bardziej odczuwalny jest spadek temperatury powietrza towarzyszący zaćmieniu. Na Islandii może być nie odczuwalne ustanie wiatru (bryzy) w czasie zaćmienia, bo wiatr na Islandii ma inny charakter. Z pewnością także nie zaczną śpiewać cykady 😀 Niemniej ogólne wrażenie z przeżywania niezwykłego zjawiska zaćmienia słońca na lądzie z pewnością będzie mocniejsze, niż na morzu.
- Wygoda obserwacji
To trywialne, ale ogromną zaletą lądu jest jego stabilność. Obserwując zaćmienie z lądu możemy przyjechać w wybrane miejsce znacznie wcześniej, zorganizować sobie piknik, może rozbić jakiś namiot (tam gdzie wolno!) i spokojnie czekać na samo zaćmienie. W dodatku możemy mieć dostęp do toalety, sklepu, a już na pewno do wszystkich zapasów i sprzętu, które mamy w swoim plecaku, rowerze czy samochodzie.
Tymczasem statek, nawet duży, zawsze będzie podlegał ruchom fal, wibracjom i kołysaniu. No i ogranicza nas czasowo – rejs zaczyna i kończy się o z góry ustalonej porze, a zabrać na niego możemy tylko to, co zmieści się nam powiedzmy w plecaku. Jeśli 12 sierpnia 2026 panować będzie piękna pogoda, niedogodności statku mogą być niewielkie, ale jeśli pogoda będzie zła lub choćby nienajlepsza, komfort obserwacji zaćmienia z pokładu statku może być poważnie obniżony. I co tu kryć: szczególnie dla osób wrażliwych na tzw. chorobę morską.
- Warunki fotograficzne
Oczywiście najważniejsze w obserwacji zaćmienia Słońca jest nasze osobiste przeżycie, doświadczenie tego niesamowitego sensorycznego spektaklu. Jednak zupełnie naturalna jest też chęć uwiecznienia takiego zjawiska na fotografii czy filmie, a żyjemy przecież w erze, w której wszystko się fotografuje i „szeruje w soszialach”. Tymczasem fotografia na lądzie jest o wiele łatwiejsza, niż na morzu.
Nawet minimalne drgania statku uniemożliwią uzyskanie ostrego obrazu korony słonecznej przez teleskop, czy aparat z dużym 'zoomem’. Na lądzie można stabilnie ustawić teleskop – lub aparat na statywie – i precyzyjnie śledzić Słońce. No i na lądzie możesz to wszystko poustawiać nawet kilka godzin wcześniej, po czym spokojnie czekać. Na morzu musisz cały czas reagować chociażby na zmiany kursu statku, a możliwość – czy sens – rozstawienia statywu jest raczej iluzoryczna.
Jak bezpiecznie obserwować zaćmienie Słońca
Tuż przed pełnym zaćmieniem Słońce świeci ciągle bardzo mocno. Tak mocno, że patrzenie wprost na powolnie zasłaniającą je tarczę Księżyca z pewnością spowodowałoby uszkodzenie wzroku. Jak więc obserwować zjawisko zaćmienia, żeby nie stracić zdrowia? Wszystko zaczyna się od odpowiednich zabezpieczeń.
Nigdy nie patrz bezpośrednio na Słońce bez odpowiedniej ochrony! Nawet krótka chwila bez zabezpieczenia może spowodować nieodwracalne uszkodzenie siatkówki oka, znane jako
retinopatia słoneczna.
Sprzęt do obserwacji
zaćmieniówki
- Teleskopy i lornetki z odpowiednimi filtrami słonecznymi: Nigdy nie patrz bezpośrednio przez teleskop lub lornetkę na Słońce bez specjalnego filtra słonecznego umieszczonego na obiektywie! Filtr musi być przeznaczony do obserwacji Słońca. Patrzenie przez nieuzbrojony sprzęt optyczny grozi natychmiastową i trwałą ślepotą.
- Projektor otworkowy (camera obscura): To bezpieczna i prosta metoda obserwacji pośredniej. Wystarczy mały otwór w kartonie, który rzuci obraz Słońca na drugą powierzchnię.
Środki bezpieczeństwa
- Nie używaj prowizorycznych filtrów: Foliowe torebki, płyty CD, przydymione szkło, czy klisze rentgenowskie nie są bezpieczne. Nie filtrują one wystarczająco promieniowania ultrafioletowego i podczerwonego, które są niewidoczne, ale bardzo szkodliwe.
- Monitoruj dzieci: Upewnij się, że dzieci również rozumieją i stosują zasady bezpieczeństwa podczas obserwacji.
Jak patrzeć na zaćmienie?
- Faza częściowa (przed i po całkowitości): Przez cały czas trwania faz częściowych (gdy Księżyc stopniowo zakrywa Słońce lub odsłania je) należy bezwzględnie używać certyfikowanych okularów do zaćmień lub sprzętu optycznego z odpowiednimi filtrami.
- Faza całkowita (całkowita ciemność): Tylko i wyłącznie w momencie całkowitego zaćmienia, gdy tarcza Słońca jest w pełni zasłonięta przez Księżyc, a niebo staje się ciemne jak o zmierzchu, można bezpiecznie zdjąć okulary i podziwiać koronę słoneczną. Korona to zewnętrzna atmosfera Słońca, która w normalnych warunkach jest niewidoczna z powodu jasności tarczy słonecznej. Jest to moment, w którym można dostrzec efekty takie jak perły Baily’ego (ostatnie promienie słońca prześwitujące przez doliny na Księżycu) i pierścień diamentowy (ostatnie lub pierwsze jasne światło tuż przed lub po całkowitości).
- Po fazie całkowitej: Natychmiast po zakończeniu fazy całkowitej, gdy tylko pojawi się pierwsze światło Słońca, należy ponownie założyć okulary ochronne.
Czym jest całkowite zaćmienie Słońca i kiedy kolejne?
Całkowite zaćmienie Słońca to zjawisko astronomiczne, które występuje, gdy Księżyc w nowiu przechodzi dokładnie pomiędzy Słońcem a Ziemią, całkowicie zasłaniając tarczę słoneczną. Dzięki niezwykłemu zbiegowi okoliczności, Słońce jest około 400 razy większe od Księżyca, ale jednocześnie znajduje się około 400 razy dalej od Ziemi. To sprawia, że obie tarcze (Słońca i Księżyca) mają niemal identyczny rozmiar kątowy na niebie, co pozwala Księżycowi (czasem) idealnie zakryć Słońce, tworząc pas całkowitego zaćmienia Słońca na powierzchni Ziemi.
Jak powstaje całkowite zaćmienie Słońca? Zaćmienie Słońca jest możliwe dzięki precyzyjnemu ułożeniu trzech ciał niebieskich: Słońca, Księżyca i Ziemi. Kiedy te trzy obiekty ustawią się w jednej linii, Księżyc rzuca swój cień na Ziemię. Pas całkowitego cienia Księżyca (umbra) jest stosunkowo wąski, dlatego całkowite zaćmienie Słońca jest na Ziemi widoczne rzadko i tylko z ograniczonego obszaru, co czyni je tak wyjątkowym wydarzeniem dla obserwatorów.[Źródło: https://science.nasa.gov/]
Jak Księżyc rzuca częściowy i całkowity cień na Ziemi w czasie zaćmienia Słońca
[Źródło: science.nasa.gov]
Kiedy będzie kolejne pełne zaćmienie Słońca? Następne całkowite zaćmienie Słońca w Europie nastąpi względnie niedługo, bo już w kolejnym roku – 2 sierpnia 2027. Widoczne będzie w południowej Hiszpanii i Portugalii, Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie. Jednak na jeszcze kolejne całkowite zaćmienie Słońca widoczne z Europy trzeba będzie poczekać bardzo długo, bo aż do 12 września 2053 roku. To zaćmienie również będzie widoczne w południowej Hiszpanii i Portugalii, Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie. Zaćmienia widoczne z terenu USA i Kanady będą z kolei miały miejsce 23 sierpnia 2044 i 12 sierpnia 2045. [Źródło: https://www.timeanddate.com/]
